Φίλοι μου!

Διαβάστε:

«Η πληκτικωτέρα σκηνή, εξ όσων τα χρονικά της ορθοδόξου Ελλάδος μνημονεύουσιν, έλαβεν χώραν εντός του τεμένους της Αγίας Σοφίας, ολίγας ώρας πριν ή το γένος των Γραικών παραδοθή εις το τετρακοσιετές μαρτύριον.

Ο βασιλεύς δυσελπιστών ήδη περί σωτηρίας, όμως αποφασισμένος να κυρώση με το ίδιόν του αίμα την μέλλουσαν της ελληνικής φυλής εξαγόρασιν, αφού περιήλθε τας επάλξεις και τα φρούρια και εβεβαιώθη, ότι πάντα είχον εν τάξει, εισέρχεται εις την εκκλησίαν συνοδευόμενος από πολλούς στρατηγούς και ιερείς, και αναρίθμητον πλήθος λαού, φωνάζοντος το “Κύριε Ελέησον“!

Ήτο όρθρος της Κυριακής 27ης Μαϊου 1453, η αποφράς ημέρα των Αγίων Πάντων.

Ο ήχος των κλαυθμών, η βοή των γυναικείων γογγυσμών και αι φωναί των παίδων κατεσκέπαζον τας δεήσεις των διακόνων, οίτινες, ενώπιον της “Ωραίας Πύλης” ιστάμενοι, την τελευταίαν ήδη ανέπεμπον ικεσίαν εν τη μεγάλη Εκκλησία υπέρ του καθυποτάξαι υπό τους πόδας των ορθοδόξων πάντα εχθρόν και πολέμιον. Σύνολος η κύκλω σκηνή ενέπνεε λύπην, πένθος, μελαγχολίαν. Αι καρδίαι πάντων ήσαν καταπεπιεσμέναι, ωσαν εί ετελείτο η νεκρώσιμος κηδεία ολοκλήρου γενεάς.

Η εθιμοταξία εξέλιπεν. Αι κοινωνικαί ανισότητες διεσκεδάσθησαν, οι δημόσιοι συγκεχυμένως ποιούσι μετανοίας μετά των πατρικίων, οι πένητες μετά των αρχόντων και, ως επί το χείλος του κοινού τάφου, πολίται μετά πολιτών αδιακρίτως συμπεριπτύσσονται. Και αυτός ο πάνσεπτος Ναός, το σύμβολον της πάλαι ποτέ κραταιάς ορθοδοξίας, η κατοικία των αιώνων, του χριστιανισμού το καύχημα, νυν γεγυμνωμένος παντός πολυτίμου κοσμήματος και απεκδεδυμένος αυτών έτι των προς την μυσταγωγίαν αναγκαίων σκευών, αφώτιστος, ακαλλώπιστος, σκυθρωπός, ευτελισμένος εικονίζει πιστώς την ταλαίπωρον Ελλάδα κατά το δούλειον εκείνο στάδιον, εν ω μετά παρέλευσιν ολίγων ωρών γεγραμμένον ήτο να εισέλθη.

Όσω πλέον η λειτουργία προχωρεί και προσεγγίζει την απόλυσιν, τόσω μάλλον αυξάνει η βοή του κλαυθμού και ο κοπετός του λαού διπλασιάζεται. Εφαίνετο ότι η ζωή πάντων των περιεστώτων ήτο περιωρισμένη μόνον εντός της διαρκείας εκείνης της Ευχαριστίας, και ότι εκάστη συλλαβή των ευχών εκείνων, πίπτουσα από του στόματος των ιερέων, ήτο νέον βήμα προς την προκειμένην άβυσσον.

Τονιζομένου του Κοινωνικού, αιφνιδίως σχίζονται οι όχλοι, οι σωματοφύλακες αναμερίζονται, ο δε Κωνσταντίνος περιβεβλημένος τα βασιλικά μεν, αλλά, φευ! πενιχρά και τετριμμένα ιμάτιά του, προβαίνει προς το Άγιον Βήμα, ασκεπής, κατηφής, μετά των οφθαλμών δεδακρυσμένων.

Οι στεναγμοί καταπαύονται, ο θόρυβος σιγάζει. Καθ’ όλον εκείνον τον απέραντον Ναόν δεν ακούεται πάρεξ η φωνή του λειτουργού, του προσκαλούντος τους Χριστιανούς, ίνα μετά πίστεως και αγάπης προσέλθωσιν.

Ο Αυτοκράτωρ νοερώς επί πολλήν ώραν προσεύχεται, Κύριος οίδε τίνα λυτήριον και πατριωτικήν προσευχήν. Προσπίπτει τρις ενώπιον της εικόνος του Δεσπότου Χριστού και της Θεομήτορος, αναχαιτίζων δι’ ενός σπασμωδικού κινήματος του στόματος και των παρειών τους λυγμούς, οίτινες από καιρού εις καιρόν ταραχωδώς αναβαίνουσιν από της καρδίας του, είτα δε, στραφείς προς τον λαόν, αναβοά γεγωνυία τη φωνή:

“Χριστιανοί, συγχωρήσατε τας αμαρτίας μου, και ο Θεός ας συγχωρήση τας ιδικάς σας”!

Παραλαμβάνων δε, ως έθος, παρά των χειρών του αρχιερέως τα Άχραντα Μυστήρια, μεταλαμβάνει αυτών.

“Έσο συγχωρημένος”!

Και τω όντι εσυγχωρήθησαν αι αμαρτίαι της μεσαιωνικής μοναρχίας. Από του νυν κυοφορείται εις την ιστορίαν της Ελλάδος νέα Βασιλεία, η Βασιλεία της Αναγεννήσεως!

Μετά ταύτα ο αγνισμένος, και ως πρόβατον επί σφαγήν αγόμενος του μεσαίωνος έσχατος Βασιλεύς, αποτεινόμενος προς τους παρευρισκομένους, παραινεί αυτούς να συγκοινωνήσωσιν άπαντες. Πρώτον να συγκοινωνήσωσιν αδελφικώς, και έπειτα να ενθυμηθώσιν, “ότι ήγγικεν η ώρα, ότε μέλλουσι ν’ αγωνισθώσι τον υπέρ πάντων αγώνα, και, ότι, εάν δεν είναι παρά Θεού ωρισμένοι να σώσωσι δια θυσίας την αγαπητήν πατρίδα, τουλάχιστον οφείλουσι να καταλείψωσιν εις τους απογόνους μνήμην ανδρείας και αρετήν τοιαύτην, οία είναι αναγκαία, όπως ούτοι διαφυλάξωσιν εν τη ενδεχομένη δουλεία την πίστιν των πατέρων και τον σεβασμόν προς το παρελθόν“.

Εις τούτους τους λόγους τους λυπηρούς, οίτινες μυριάκις από στόματος εις στόμα επαναλαμβανόμενοι αντηχούσιν εις την Αγίαν Σοφίαν, ως η της Πατρίδος και της Πίστεως τελευταία διαθήκη, μετά πλείονος ή πρότερον ορμής, εκρηγνύονται οι κλαυθμοί και οι οδυρμοί των προσερχομένων εις την μετάληψιν. Η φωνή των αιτούντων συγχώρησιν δεν ακούεται πλέον. “Εν δε τη ώρα, λέγει ο Φραντζής συνοπτικώς, τίς διηγήσεται τους τότε κλαυθμούς και θρήνους”; Εάν από ξύλου άνθρωπος ή πέτρας ήν, ουκ ηδύνατο μη θρηνήσαι“.

Ο ήχος της σάλπιγγος διακόπτει την τραγικήν σκηνήν. Αι μητέρες αποχαιρετώσι τα τέκνα των. Αι γυναίκες ρίπτονται εις τας αγκάλας των συζύγων. Οι τελευταίοι ασπασμοί συγχέονται με τον κρότον των σπαθιών και των ασπίδων.

Διότι άλλο τις δεν ήκουεν, ει μη φωνάς περί αμοιβαίας συγχωρήσεως των αμαρτημάτων και φρικτούς όρκους σταθερότητος εις τα της εθνικής πίστεως δόγματα, τυχούσης αιχμαλωσίας. “Συγχώρησόν με αδελφέ” (!) εις εφώναζεν ώδε και πάλιν “Ο Θεός ας σε συγχωρήση” (!) απεκρίνοντο έτεροι. Η αμοιβαία άφεσις των πλημμελημάτων παρεξετάθη σχεδόν μέχρι της αυγής. Ήθελεν ο Μεσαίων, φαίνεται, ν’ αποθάνη συγκεχωρημένος εν τω ναυαγίω του.

Ίσως ουδαμού της χριστιανικής ιστορίας ευρίσκεται παράδειγμα παρομοίας πνευματικής ενώσεως και ομονοίας».

 

“Άσματα Δημοτικά της Ελλάδος”, 1852                                                                               Σπυρίδων ΖΑΜΠΕΛΙΟΣ

 

“ΧΑΙΡΕΤΕ“!

“ΕΛΛΗΝΑΣ“

-/- 

 

ΥΓ.

1. ΓΙΑ ΟΣΟΥΣ “ΕΙΔΙΚΟΥΣ” -ΛΕΜΕ ΤΩΡΑ- ΞΕΡΟΥΝ ΝΑ ΜΕΛΕΤΟΥΝ!

Α. Yunanın GİZLİ SAVAŞ planı!

Yunanistan’ın gizli savaş planı ortaya çıktı. Trakya üzerinden Türkiye’ye girecekti.

ABD Dışişleri Bakanlığı, Kıbrıs krizini de içeren 1973-76 dönemine ait Kıbrıs, Türkiye ve Yunanistan arşivlerini kamuoyunun bilgisine açtı. Arşivlerde yer alan resmi bir istihbarat raporunda, Türkiye’nin Kıbrıs’taki 1’inci Barış Harekatı’nın ardından Yunanistan’ın, Trakya üzerinden Türkiye’ye saldırmayı düşündüğü belirtildi.

70’li yıllardan itibaren dünya siyasetinin gündemine oturan Kıbrıs
krizi, ABD’yi büyük ölçüde sarsan Watergate skandalının sonucunda Başkan Richard Nixon’ın istifa ettiği ve yerine yardımcısı Gerald Ford’un geçtiği çok kritik bir döneme rastladı.

YUNAN CUNTASI ÖNCEDEN BELİRLENEMEDİ

Raporda, Kıbrıs’ta Yunan cuntası tarafından desteklenen darbenin hazırlıklarının yapıldığı 3-15 Temmuz 1974 tarihleri arasında Amerikan istihbaratının, bu darbenin geleceğini göremediği, dolayısıyla da Kıbrıs’ta o dönem Devlet Başkanı olan Başpiskopos Makarios’un devrilmesinin önlenemediği ve Washington’ın bu duruma tamamen hazırlıksız yakalandığı yazıldı.

TÜRK HAREKATINI BİLİYORLARDI

Raporda, hazırlıkları 15-20 Temmuz arasında yapılan Türkiye’nin 1’inci Barış Harekatı’nin ise ABD istihbaratı tarafından “günü bile belirlenerek” Dışişleri Bakanlığı’a iletildiği, ancak bu bilginin kendisine ulaşmadığını ileri süren Dışişleri Bakanlığının önlem almaması yüzünden Türkiye’nin müdahalesinin engellenemediği kaydedildi.

YUNANİSTAN’IN TÜRKİYE’YE SALDIRISINI ABD ÖNLEDİ

Değerlendirme raporunda, 20-25 Temmuz arasında ise Atina’nın, Kıbrıs’a mukabele olarak Türkiye’ye Trakya üzerinden saldırmayı düşündüğü, ancak ABD istihbaratının, bu gelişmeyi ayrıntılarıyla önceden belirlediği anlatıldı. Bu bölümde, ABD’nin ne önlem aldığına ilişkin hane ise “gizliliği hala kaldırılmadığı için” sansürlendi.

Raporda, Türkiye’nin 1-15 Ağustos arasında sürdürdüğü 2’nci Barış Harekatı’nın hazırlıklarının ise ABD istihbaratı tarafından tespit edilemediği, dolayısıyla bunun da önlenemediği ifade edildi.

“DARBECİ SAMPSON, GORİL TİPLİ BİR GANGSTER”

Arşivlerdeki belgelerde, Kıbrıs krizi döneminde tarihlerine göre şu ilginç gelişmeler ve açıklamalar yer aldı:

15 Temmuz 1974: Kıbrıs’taki Rum darbesinin hemen ardından ABD’nin Atina Büyükelçisi Joseph Tasca, Dışişleri Bakanlığına gönderdiği telgrafta, “Darbeyi (Yunan cuntası lideri Dimitrios) Yoannides’in yaptırdığı açık” ifadesini kullandı.

16 Temmuz 1974: Yine ABD’nin Atina büyükelçiliği tarafından bakanlığa
gönderilen telgrafa göre, Kissinger tarafından Atina’nın niyetini öğrenmesi için görevlendirilen Tasca, Yoannides ile görüştüğünde cunta lideri “küplere bindi”, masayı yumrukladı, yere bardaklar atıp kırdı, “15 Temmuz’da Kıbrıs, komünistlerin eline düşmekten kurtarıldı” diye bağırdı ve bu konuyu Türkiye ile hiç görüşmediğini söyledi.

17 Temmuz 1974: Tasca, bakanlığına gönderdiği değerlendirmede, Rum darbesinin elebaşısı Nikos Sampson’u, “goril tipli bir gangster” olarak nitelendirdi.

17 Temmuz 1974: ABD’nin Ankara Büyükelçisi William Macomber, bakanlığına gönderdiği telgrafta, adadaki Türklerin durumunun bariz şekilde kötüleştiğini ve Ankara’nın birkaç gün içinde müdahale edebileceğini yazdı.

17 Temmuz 1974: Kissinger, Başkan Nixon ile telefon görüşmesinde, aslında “komünistlere ve Doğu Bloku’na dayanan” Makarios’un devrilmesinin “pek fena olmadığını” belirterek, “Kıbrıs’ı ne Makarios, ne de o adam (Sampson) yönetmeli” dedi. Nixon da Kissinger’a, çözüm yönünde “ne uygunsa onu yapması” talimatını verdi.

18 Temmuz 1974: ABD Dışişleri Bakanlığınca yapılan değerlendirmede, birinci önceliğin, olası bir Türk müdahalesini ve Kıbrıs’ta iç savaşı engellemek olduğu vurgulandı.

20 Temmuz 1974: Türkiye’nin 1’inci Barış Harekatı’nı başlatmasının hemen ardından Savunma Bakanı James Schlesinger, telefonda görüştüği Kissinger’a, “Türkler, artık adanın bir bölümünü ele geçirmeden durmaz” dedi. Kissinger ise yanıt olarak, “Hayır. Türkler, Sampson olmadan statükoya dönmeyi kabul edeceklerini söylüyor. Eğer Türkler adanın bir parçasını isterse ’çifte enosis’ için çalışmalıyız” diye konuştu.

“TÜRKLER İYİ SAVAŞIR, GÜÇLÜDÜR”

20 Temmuz 1974: CIA başkanı Colby, Kissinger’a, “Artık amaç, Yunanistan’ı savaşa sokmamak olmalı” dedi.

21 Temmuz 1974: Nixon, Kissinger’a, “Rumlar galiba pek savaşmıyor” dedi. Kissinger da “Türkler iyi savaşır, güçlüdür” diye konuştu. ABD Dışişleri Bakanı, Yunanistan’ın savaşa girmemesi durumunda, sorunun fazla büyümeyeceğini, savaş çıkması durumunda ise ABD’nin iki ülkeye de silah vermeyi durdurması gerektiğini ve böylece iki ülkenin uzun süre çarpışamayacağını savundu.

21 Temmuz 1974: Başbakan Bülent Ecevit, telefonla görüştüğü Kissinger’a,
Türkiye’nin ateşkese hazır olduğunu söyledi. Kissinger da “ertesi gün Yunanistan’da darbe olacağını ve Türk-Yunan savaşı tehlikesinin hala sürdüğünü” anlattı.

22 Temmuz 1974: Yunanistan’da cunta devrildi ve yönetime, sürgünde
yaşayan deneyimli politikacı Konstantin Karamanlis geldi. 23 Temmuz’da da ateşkes ilan edildi.

23 Temmuz 1974: Kissinger, kurmaylarına, “Makarios’un geri gelmesi çıkarlarımıza uymaz. Türkleri çıkarmak için SSCB’ye başvurabilir” dedi. Bu arada Watergate skandalından dolayı ABD’de Nixon istifa etti, yerine Ford başkan olarak göreve başladı.

’İNGİLİZLERİN TÜRKİYE’Yİ TEHDİDİ APTALCA”

9 Ağustos 1974: Kissinger, yeni Başkan Ford’a, “İngilizler, Yunanistan’a tam destek veriyor ve Türklere karşı askeri eylem tehdidinde bulunuyor. Bu hayatta duyduğum en aptalca şeylerden biri” dedi.

15 Ağustos 1974: Türkiye’nin 2’nci Barış Harekatı başladı. 15 Ağustos 1947: Kissinger, kurmaylarına, “Türklerden uzaklaşmamamız gerek. Türkler, bir sonraki Orta Doğu savaşında sorun çıkarabilir” dedi.

15 Ağustos 1974: Ecevit, Kissinger’a, ertesi gün New York saatiye 12.00’da ateşkes ilan edileceğini bildirdi.

15 Ağustos 1974: Yunanistan’ın yeni lideri Karamanlis, telefonla görüştüğü Kissinger’dan Türkleri Kıbrıs’tan çıkarmalarını istedi.

15 Ağustos 1974: Kissinger, kurmaylarına, “Yunanlıların tarafına kaymamalıyız. Amerikan karşıtı olan bu ülkeyi (Yunanistan’ı) profesyonel şekilde desteklememeliyiz. Biz, askeri gücümüzü bir NATO müttefikine karşı kullanmayız” dedi.

19 Ağustos 1974: ABD’nin Lefkoşa büyükelçiliği önündeki bir Rum gösterisi sırasında ABD Büyükelçisi Rodger Davies, dışarıdan açılan ateş sonucu öldürüldü.

KIBRIS KRİZİNDEN YUNANİSTAN SORUMLU

ABD Dışişleri Bakanlığı tarafından kamuoyuna açıklanan, bakanlığın 1973-76 dönemine ait arşivlerinde yer alan belgelerde, dönemin Başkanı Gerald Ford’un, Kıbrıs krizinin patlak vermesinden tamamen Yunanistan’daki cunta yönetimini sorumlu tuttuğu görüldü.

Belgelere göre Ford, 20 Ağustos 1974’te dönemin Dışişleri Bakanı Henry Kissinger ile yaptığı görüşmede, “Hatırla, bu duruma Yunan hükümeti sebebiyet verdi ve bu, ABD ve dünya tarafından onaylanmadı. Yunanlılar, bunu yaptığında avantajlarını kullanamadı. Türkler ise bunu başardı” dedi.
Kıbrıs krizinin sonrasındaki dönemlere ait ilgili belgelerde de şu bilgiler yer aldı:

2 Ekim 1974: Kissinger, New York’ta görüştüğü sürgündeki Rum lideri
Başpiskopos Makarios’a, Başkan Ford yönetiminin, Türkiye’ye karşı silah ambargosu ilan edilmesine karşı olduğunu bildirdi.

13 Kasım 1974: Makarios, Kissinger’a, “Kıbrıs’taki Türk askerlerinin
sayısının azaltılması aslında bizim lehimize değil. Fazla asker, Türkiye’nın ekonomik problemlerini daha da artırdığı için daha iyi” dedi. Kissinger, “Bunu televizyon kameraları önünde de söyler misiniz?” diye sorunca Makarios, “Hayır” dedi.

7 Ocak 1975: ABD’nin Ankara Büyükelçisi William Macomber, Başkan Ford’un başkanlık ettiği bir toplantıda, ABD Kongresinin Türkiye’ye silah ambargosu ilan edilmesine yönelik adımlarından dolayı Türklerin çok kızgın olduğunu iletti. Kissinger, “Bunun (ambargonun) bedelini yıllarca ödeyeceğiz” diye konuştu.

Ocak 1975 tarihli, ABD istihbaratı tarafından hazırlanarak CIA Başkanı William Colby’ye sunulan raporda, ABD istihbaratının, Rum darbesini önceden kestiremediği, Türkiye’nin ilk müdahalesinin ise günüyle belirlenmesine karşın ABD’nin buna karşı önlem alamadığı kaydedildi. Belgelerde şu bilgiler yer aldı:

1 Şubat 1975: Kissinger, silah ambargosu yanlısı ve Türkiye karşıtı Kongre üyelerine hitaben, “Bu adım, bir dış politika felaketi olur” dedi. Ancak Rum asıllı Kongre üyesi John Sarbanes, ambargonun 5 Şubat’ta uygulamaya girmesinde kararlı olduklarını anlattı.

5 Şubat 1975: Başkan Ford, Kongre kararı uyarınca ambargoyu uygulamaya koydu, ancak dile getirdiği muhalefet şerhinde, Türkiye’nin ABD’nin güvenliği için kilit önem taşıdığını ve bu adımın Orta Doğu’da durumu olumsuz etkileyeceğini belirterek, Kongre’den kararı yeniden gözden geçirmesini istedi.

Kaynak: Milliyet

Β.

15 Temmuz Darbesi ve Türkiye’nin Kıbrıs Savaşı

Niyazi Kızılyürek

By YKP

09/08/2015

“Aleksandros Hastaneye Kaldırıldı”

15 Temmuz 1974 sabahı saat tam 8.17’de Kıbrıs’ta Yunan Alayında görevli Albay Georkitsis’in Yunan Genelkurmay Başkanlığına gönderdiği bir mesajda yer alan üç kelime Kıbrıs tarihinin akışını değiştirecekti: “Aleksandros Hastaneye Kaldırıldı”. ‘Kıbrıs’ta Darbe Başlamıştır’ anlamına gelen bu şifreli mesajı Yunan Cuntası içinde on kişiden az kimse biliyordu. Önceden kararlaştırıldığı gibi şifreli iletişim Aleksandros’un ‘hastalığının seyri’ üzerinden devam edecekti. Darbe istendiği gibi giderse, “Aleksandros iyi gidiyor” mesajı geçilecekti. Kötü giderse, “Aleksandros’un sağlık durumu ağırlaşıyor” mesajı iletilecekti. (Μihalis Ν. Mihali, Το ek Promeletimeno, Lefkoşa, 2012, s.23)

“Aleksandros” beklenenden daha hızlı “iyileşti” ve darbe geride 98 ölü bırakarak iki saat içinde amacına (kısmen) ulaştı. Kısmen ulaştı, çünkü Yunan Genelkurmay Başkanı Bonanos’un emri “Makarios’u ya öldürün ya da yakalayın” şeklindeydi. Darbe günü Kıbrıs Radyo Yayın Koorperasyonu “Makarios’un Öldüğü” yönünde anons yapsa da, darbeden kurtulmayı başaran Makarios Baf’a ulaştı ve yerel bir radyodan Kıbrıs Rum halkına seslendi: “Duyduğun Ses, tanıdığın bir sestir. Benim, Makarios… Ölmedim, Yaşıyorum…” Arkasından da helikopterle İngiliz üslerine, oradan da bir kargo uçağı ile Malta’ya gitti. Bir gece Malta’da konakladıktan sonra, Londra’ya vardı.

Darbe esnasında hiç bir Kıbrıslı Türk öldürülmedi. Öldürülenler Kıbrıslı Rum ve birkaç Yunanlı asker idi. Somut olarak söylersek,  Makarios yanlısı 41 direnişçi, darbe esnasında askerlik görevini yapan 36 genç Kıbrıslı Rum, 5 Yunanlı asker ve 16 sivil Kıbrıslı Rum öldürülmüştü. (Marios Adamitis, İ Tragiki Anametrisi ke i Prodosia tis Kiprou, 2011, Lefkoşa, s.73) Öyle anlaşılıyor ki, Türkiye’yi müdahale etme yönünde tahrik etmemek için büyük bir itina gösteriliyor, Kıbrıslı Türklere zarar verilmemesi için Atina’dan kesin direktif geliyordu. Nitekim Türkiye’nin Lefkoşa büyükelçiliği 16 Temmuz günü İngiliz elçiliğine Kıbrıslı Türklere karşı herhangi bir saldırının olmadığını teyit etmişti. (Jan Asmussen, Cyprus at War, I.B. Tauris, London, 2008, s.32)

Darbe, Yunan Cuntasının emriyle Milli Muhafız ordusunun tanklarını Başpiskopos Makarios’un sarayına sürmesiyle başladı. EOKA B örgütünün de aktif olarak yer aldığı Makarios’u devirme operasyonu büyük bir direnişle karşılaşmadı. Sadece Baf bölgesinde ve Baf’tan gelen direnişçilerin Limasol bölgesinde ortaya koydukları ciddi sayılabilecek bir direnişten söz edebiliriz. Gerçekten de Limasol bölgesindeki çatışmalarda 40’a yakın Makarios yanlısı öldürüldü. (Jan Asmussen, y.a.g.e, s.32)

Darbeciler kısa sürede yönetime el koydular. Makarios’un yerini almak üzere cumhurbaşkanlığı teklif edilen isimler bu teklifi reddedince, Tourkofagos (Türk-Yiyen) olarak ün yapan Nikos Samson “Cumhurbaşkanı” ilan edildi. Arkasından da solcularla Makariosçu’ların tutuklanmasına geçildi.

15 Temmuz darbesi göstere göstere gelen bir darbeydi. Özellikle Yunan Cuntası içinde iktidar el değiştirip (Kasım 1973) Makarios ile iyi ilişkiler kurmaya çalışan Yorgos Papadopoullos’un yerine katı anti-komünist ve azılı Makarios düşmanı Albay Dimitris İoannidis iktidarı ele geçirince, darbe artık an meselesiydi. Nitekim İoannidis iktidara el koyar koymaz Makarios’u devirmek için adada 1972 yılından beri siyasi şiddet uygulayan EOKA B örgütü ile işbirliği anlaşması imzalamıştı. Bundan böyle Atina’nın teşviki ile EOKA B eylemlerine hız verecek, sabotajlarını artıracak ve cinayetler işleyecekti.

Darbe için nihai karar Atina’da yapılan toplantılarda alındı. 1974 yılının Şubat ve Mart aylarında İoannidis başkanlığında bir araya gelen Cunta liderleri darbe konusunu etraflıca ele aldılar ve Nisan ayında nihai kararlarını verdiler. Haziran ayında Cunta EOKA B örgütüne ‘rastgele saldırı yapması ve korkmaması’ için talimat verir. (Marios Adamidis, y.a.g.e. s.106) İlginçtir, darbe kararını alan Yunanlı komutanlarının hepsi de ayrı ayrı zamanlarda Kıbrıs’ta görev yapmışlardı. Cumhurbaşkanı Faedon Gizikis 1962-63 arasında Yunan Alayında komutan yardımcısı idi. Genelkurmay başkanı Grigorios Bonanos 1966-68 arasında Grivas’ın komutasında Milli Muhafız ordusunda Kurmay Başkanlığı görevinde bulunmuştu. Dmitris İonnidis de Kıbrıs’ta görev yapmıştı. Hatta 1960’lı yılların başında Makarios’a adayı Türklerden temizleyecek bir plan önermişti.

Yunan Cuntası darbe kararı alırken en çok üzerinde durulan konulardan biri Türkiye’nin adaya müdahale edip etmeyeceği konusu idi. İoannidis CIA’nın kendisine ‘Türklerin müdahale etmeyeceği konusunda güvence verdiğini” söyleyerek çalışma arkadaşlarını ikna etmişti. (Pavlos Tzermias, İsoria Tis Kipriakis Dimokratias, İkinci Cilt, Atina, 2001, s.723)

Aşağıda da göreceğimiz gibi, ABD’nin Atina büyükelçiliğinde görev yapan bazı CIA yetkililerinin İoannidis’i darbe yönünde teşvik etmiş olabilecekleri ve Türkiye’nin müdahale etmeyeceği yönünde güvence vermiş olabileceklerine dair bazı ipuçları yok değil. Fakat Türkiye’nin böyle bir durumda adaya müdahale edeceğine neredeyse herkes kesin gözüyle bakıyordu. Nitekim Yunanistan’ın Ankara Büyükelçisi Dimitris Kosmatopoulos, Ankara’da bir Türk Generalin kendisine “eğer Kıbrıs’taki anayasal düzeni silah zoruyla bozmaya kalkarlarsa, onları denize dökeceğiz” dediğini çoktan Atina’ya bildirmişti.

Kıbrıs aslında 1973 yılının sonundan itibaren süratle darbeye koşuyordu. İktidarı ele geçiren Dimitris İoannidis ile Makarios arasındaki ilişkiler her gün biraz daha kötüleşiyordu. İlk gerginlik Yunanistan’da eğitilen Milli Muhafız askerleri konusunda yaşanmıştı. Makarios, eğitime gidecek olan 160 kişiden 57’sinin hükümet karşıtı olduğunu ileri sürerek bu kişilerin eğitime gitmelerine itiraz ediyordu. (Marios Adamidis, y.a.g.e, s.104) İoannidis, Makarios’un itirazını kabul etmeyince, 3 Mayıs 1974 tarihinde Yunan dışişleri bakanına bir mektup gönderen Makarios, Kıbrıs’ta hükümet aleyhtarı faaliyetlerde bulunan Yunanlı subayların adlarını tek tek belirterek geri çekilmelerini talep etmişti. İoannidis Makarios’un bu talebini de reddetmişti. Glafkos Klirides, My Desposition, Üçüncü Cilt, Lefkoşa, 1988, s.310) Bunun üzerine, Başpiskopos Makarios Milli Muhafız ordusunda görev yapan Yunanlı subayların atanma mevzuatını değiştirerek atamaların kendi hükümeti tarafından denetlendikten sonra yapılmasını gündeme getirdi. Ayrıca, askerlik süresini iki yıldan on dört aya indirdiğini açıkladı. Bununla da yetinmedi. Makarios’un hükümet sözcüsü 24 Haziran 1974 yaptığı bir açıklamayla İoannidis’in EOKA B’yi desteklediğini somut delillerle ortaya koydu ve kamuoyu ile paylaştı. 1 Temmuz tarihinde Bakanlar Kurulunun aldığı bir kararla da Milli Muhafız ordusunda görev yapan Kıbrıslı Rumların askerlik süresi 24 aydan 14 aya indirildi. Bu kararla mevcut gerginlik daha da tırmandı. Başpiskopos Makarios radikal bir hamle daha yaparak 2 Temmuz tarihinde Yunanistan Cumhurbaşkanı Gizikis’e Kıbrıs’ta görev yapan Yunanlı subayların çekilmesini talep ettiği ünlü mektubunu kaleme aldı. Makarios bu ve diğer kararlarıyla Yunan Cuntasının Kıbrıs’taki gücünü kırmak kadar, Yunanistan’ın adada etkisi kalan son kurum olan orduyu da ‘kıbrıslırumlaştırmayı’ hedefliyordu. İoannidis özellikle bu son talepten oldukça rahatsız olmuştu. Sadece prestij kaybedeceğinden ve ayakta kalması güçleşeceğinden değil. Yunanistan’ın Türkiye’ye karşı hazırladığı askeri stratejinin esaslı biçimde etkileneceğini de düşünüyordu. Kuzey Yunanistan, Ege ve Kıbrıs olmak üzere, üç ayrı cephede Türkiye ile savaş planı yapan Cunta, Kıbrıs’ta bulundurduğu kuvvetlerle Türkiye’nin gücünü dağıtarak diğer iki cephede daha kolay başa çıkmayı hesaplıyordu. Makarios ortaya koyduğu bu taleplerle Yunanistan’ın savunma stratejisini epeyce zora sokmuştu. Nitekim İoannidis’in yakın çalışma arkadaşlarından Albay Aristidis Palenis, 2007 yılında yazdığı bir makalede Makarios’un askerlik süresini kısaltıp Yunan subaylarının Kıbrıs’tan çekilmesini talep etmesiyle Cuntayı Türkiye karşısında zor durumda bıraktığını iddia etmişti. (Marios Adamidis, y.a.g.e., s.105) Amerika’nın o dönemde Atina büyükelçisi olarak görev yapan Henry Tasca da benzer bir değerlendirmede bulunmuştu. Cuntanın Kıbrıs’ta Yunanistan’ın askeri varlığını Ege ve Evros’ta Türkiye’ye karşı rahatlamak için önemsediğini belirten Tasca, Makarios’un taleplerinin olayları tetiklediğine işaret etmişti. (İlksoy Aslım, American Foreign Policy (1960-1974), Yayınlanmamış Doktora Tezi, Oulu University Press, Oulu, 2010, s.333)

Genellikle darbeyi tetikleyen unsurların başında Makarios’un 2 Temmuz tarihli mektubu olduğu sanılır. Oysa mektup Gizikis’e 3 Temmuz’da ulaşmıştı. Cunta ise 15 Temmuz günü harekete geçme yönündeki kararını 2 Temmuz’da almıştı. Yani, Makarios’un Gizikis’e gönderdiği mektubu yazdığı gün…

Makarios Darbenin Gelişini Neden Göremedi?

1974 yılının başında itibaren yaşanan her şey darbeye işaret ediyordu ama Başpiskopos Makarios kendisine darbe yapılacağına inanmak istemiyordu. Makarios Yunan subaylarının darbe yapması halinde Türkiye’nin adaya çıkarma yapacağına kesin gözüyle bakıyordu ve hiç bir Yunanlının buna tevessül etmeyeceğini düşünüyordu. Yani, Türkiye’nin müdahalesine kesin gözüyle bakılması bir bakıma Makarios’u darbeden kurtaracak bir ‘dış tehdit’ olarak algılanıyordu ve ‘tehdit’ karşısında ‘ulusun birlik ve beraberlik içinde’ olacağına inanılıyordu. Nitekim Makarios’a yakınlığıyla bilinen Apogevmatini gazetesi 5 Temmuz 1974 tarihinde Yunan Cuntasına seslenerek olası bir darbe girişiminin Türkiye’ye adaya çıkması için ‘altın bir fırsat’ sunacağını yazıyordu. (Marios Adamitis, İ Tragiki Anametrisi ke i prodosia tis Kiprou, 2011, Lefkoşa, s.195) Makarios ölümünden kısa bir süre önce 24 Temmuz 1977 tarihinde To Vima gazetesinde verdiği mülakatta da darbenin çıkarmaya yol açacağından emin olduğunu söylüyordu: ‘darbeyi nelerin izleyeceğini düşünüyordum ve başıma böyle bir kötülüğün geleceğini asla tahmin etmiyordum. Türkiye’nin darbeyi bahane sayarak adayı işgal edeceğinden hiç bir şüphem yoktu.’ (Marios Adamitis, y.a.g.e, s.195) Darbeden sonra herkes Makarios’a aynı soruyu soruyordu: “Neden darbeye karşı önlem almadınız?” O da hep aynı yanıtı veriyordu: ‘hiç bir Helen’in böyle bir şeye kalkışabileceğini düşünmüyordum.’ Ve ekliyordu: “bu kadar az insanın bu kadar büyük felakete yol açtığı dünyada nadir görülmüştür.”

Başpiskopos Makarios’un Kıbrıs’ta görev yapan Yunan askerlerinin adadan çekilmesini talep ettiği 2 Temmuz 1974 tarihli mektubu Yunanistan Cumhurbaşkanı Gizikis’e ulaştığında, Cuntanın darbe hazırlıkları son aşamasına girmişti. Makarios’tan başka herkes darbe olacağını bekliyordu. Nitekim Gizikis’e gönderdiği mektubun bir nüshası Paris’te sürgünde bulunan Konstantinos Karamanlis’e gönderildiğinde, Karamanlis’in ağzından şu sözcükler dökülmüştü: “şimdi ona darbe yapacakları kesindir. Tedbir aldı mı?” Fakat kendisini darbe yapılmayacağına inandıran Makarios yeteri kadar önlem almamıştı. Aslında darbe ihtimaline karşı hepten tedbirsiz sayılmazdı. ‘Aspis’ adlı bir plan çerçevesinde önlemler alıyordu. Hatta Makarios’u korumak üzere kurulan özel polis kuvvetlerinin ateş gücünü artırmak için 4 Temmuz günü Çekoslovakya’dan bine yakın otomatik silah getirtilerek başpiskoposluk binasına depolanmıştı. Fakat 15 Temmuz günü ne Makarios ne de çalışma arkadaşları darbe beklemiyordu. Oysa Yunanistan’ın dışişleri eski bakanlarından Averof ordu içindeki bağlantıları sayesinde İoannidis’in 15 Temmuz’da darbe yapacağını öğrenmişti ve bunu Kıbrıs’ın Atina Büyükelçisi Nikos Kranidiotis’e bildirmişti. Kranidiotis de elbette bu bilgiyi Makarios’a aktarmıştı. Ayrıca, Makarios’un durumun ciddiyetini anlaması için ona elden de bir mesaj göndermeyi denemişti. O sıralar Atina’da bulunan ve Makarios’a yakınlığıyla bilinen Manglis adlı işadamından ziyaretini yarıda keserek Makarios’a durumu şahsen bildirmesini istemişti. Derhal Kıbrıs’a dönen Manglis Makarios’tan randevu talep etmişti. Ne var ki, Makarios, Manglis’i kabul etmekte acele etmiyordu. Ona Pazartesi sabahına randevu vermişti. Yani, darbenin yapılacağı saatlere…

Dış Bakışta Darbe

15 Temmuz darbesi göstere göstere gelen bir darbe olmasına karşın sadece Makarios değil, CIA ve İngiliz istihbaratı da darbenin tam gününü öngöremediler. Yazdıkları raporlarda 15 Temmuz gününde darbe olmasını beklemediklerini belirtiyorlardı. Örneğin Büyük Britanya’nın Yakın Doğu Kuvvetler Komutanı (Kıbrıs) John Aiken, darbenin kaçınılmaz olduğunu düşünüyordu ama Ekim ayından önce yapılacağını tahmin etmiyordu. (Jan Asmussen, a.g.e, s.26) İngiliz Ortak İstihbarat Grubu’nun On beş günde bir yayınlanan İstihbarat Özetlerinde de 19 Haziran-2 Temmuz arasında darbe ihtimaline yer verilmiyordu.

CIA de benzer raporlar hazırlıyordu. Örneğin 12 Temmuz tarihli bir raporda CIA’nin İoannidis ile temas halinde olduğu ve Yunan hükümetinin Makarios’u devirmeye yönelik bir girişim içinde olmadığına dair güvence alındığı yazılıyordu. (Kostas Venizelos, Mihalis İgnatiou, Ta Mistika Arhia tou Kissinger, Birinci Cilt, Livani Yayınları, Atina, 2002, s.63) 14 Temmuz gün, yani darbeden bir gün önce de İoannidis’in Makarios’a karşı müdahalede bulunmaktan vaz geçtiği ileri sürülüyordu. Hatta darbenin gerçekleştiği gün olan 15 Temmuz’da bile CIA darbe ihtimali görmüyordu. Darbeden sonra ABD dışişleri bakanlığını hazırladığı bir raporda İoannidis’in Amerikan hükümetini bilinçli olarak aldattığından söz ediliyordu. (Jan Asmussan, a.g.e. s.29) Gerçekten de Cunta Lideri Dimitris İoannidis darbeden bir gün önce bir araya geldiği ABD Atina büyükelçisi Tasca’’ya hiç bir şey çaktırmamıştı. Kıbrıs’ta uzun vadeli olarak iki ihtimal gördüğünü söyleyen İoannnidis, bu ihtimalleri şöyle sıralıyordu: a) Ada sola kayarak Akdeniz’in Küba’sı olacak; b) Kıbrıslı Rumlar enosisi başaracak…  İoannidis, ‘asla gerçekleşmeyecek tek ihtimal adanın Türkiye ile birleşmesidir’ diyordu. (Jan Asmussen, a.g.e, s.28)

CIA darbe konusunda Amerika’nın yanıltıldığını iddia etse de, durum bu kadar basit değil. Özellikle ABD’nin Atina büyükelçiliğinde bir takım ‘tuhaf’ işlerin döndüğü anlaşılıyor. Bu yüzden ABD’nin darbe ile ilgili tutumuna daha yakından bakmakta fayda var.

ABD’nin Kıbrıs Masası Şefi Thomas D. Boyatt -Kıbrıs büyükelçiliğinde çalışmış, Yunanca bilen bir diplomattı- Kıbrıs’ta karışıklık yaşanacağını önceden tahmin ediyordu ve Şubat 1974’ten itibaren dışişleri bakanlığını düzenli olarak uyarıyordu. Boyatt Kissinger’in Cunta Şefi İoannidis’e sert bir uyarı göndermesini ve Makarios’a karşı darbe girişiminde bulunmamasını kesin bir dille ifade etmesini istiyordu. Ne var ki, tavsiyeleri pek ciddiye alınmıyordu. Kissinger Yunan Cuntası ile ilişkilerin bozulmasından çekiniyordu ve Boyatt’ın önerilerini duymazlıktan geliyordu. Fakat Boyatt Cunta ile EOKA B’nin Makarios’a karşı darbe hazırlığı içinde olduğundan emindi ve böyle bir gelişmenin Türk-Yunan savaşına yol açacağını düşünüyordu. Ayrıca, Sovyetler Birliği’nin Kıbrıs Sorununa müdahil olmasına fırsat yaratacağından korkuyordu. Bir şeyler yapılması için ısrarla dışişleri bakanlığını uyarıyordu. En son 17 Mayıs günü dışişleri bakanlığına geçtiği mesajda Milli Muhafız ordusu ile EOKA B’nin Makarios’u devirmeleri durumunda Türkiye ile Yunanistan’ın karşı karşıya gelmesinin kaçınılmaz olacağını yazmıştı. Sonunda Kissinger gönülsüz de olsa İoannidis’in uyarılması için Atina Büyükelçisi Henry Tasca’ya talimat göndermeyi kabul etti. Fakat Atina büyükelçisi Tasca, ABD hükümetinin Yunan  Cuntası nezdinde sert bir girişimde bulunmasına itiraz ediyor, bunun ABD-Cunta ilişkilerini bozacağını ileri sürüyordu. Konuyu ülkeyi yöneten askerler yerine hükümet yetkilileri ile konuşuyor, gerçek gücü elinde bulunduran İoannidis’in uyarılmasına ise karşı çıkıyordu. Aslında Tasca da İonnidis ile Makarios arasında gerilim çıkacağını biliyordu. 24 Haziran günü Washington’a geçtiği bir mesajda Makarios ile İonnidis’in uzun süre birlikte var olacaklarını düşünmek çok zordur’ diyordu. Fakat yine de Atina’nın sert şekilde uyarılmasını istemiyordu. (Jan Asmussen, a.g.e, s.28-27)  1 Temmuz tarihinde Tasca özel kanallar kullanılarak İoannidis’e doğrudan ve sert bir uyarı gitmesine yeniden itiraz etti. Yunan hükümetinin ABD’nin silah zoruyla Makarios’un uzaklaştırılmasına karşı olduğunu zaten bildiğini, İaonnidis’e ayrıca sert bir mesaj gitmesinin doğru olmayacağını ileri sürüyordu. Tasca, aynı İngiliz İstihbaratı gibi, Makarios ile İonnidis arasında Milli Muhafız ordusunun subaylarının değiştirileceği Eylül ayında gerilim yaşanmasını bekliyordu. Fakat Boyatt’ın ısrarlı çabaları sonunda sonuç verdi ve büyükelçi Tasca’ya dışişleri bakanı Kissinger’den bir talimat gitti. Tasca önce karşı çıktıysa da biraz yumuşatılmış bir üslupla ikinci kez aynı talimatı alınca Kissinger’in mesajını İoannidis’e iletmekten kaçınamazdı. Kissinger’in 5 Temmuz tarihli mesajında İoannidis’ten Kıbrıs’ta görev yapan Yunanlı subaylara EOKA B ile işbirliği içinde Makarios’u devirmeleri ve Enosisi desteklemeleri yönünde verilen emirlere derhal son verilmesi isteniyordu. (Kostas Venizelos, Mihalis İgnatiou, a.g.e, s. 62) Fakat ilginçtir, Tasca bu mesajı İoannidis’e şahsen iletmek yerine tatile çıkmayı tercih etti ve Atina’dan ayrılıp oğlunun İsviçre’deki mezuniyet törenine katıldı. Mesajı iletmek büyükelçilikteki diğer görevlilere düştü. Onlar da İoannidis ile görüşmek için hiç bir çaba sarf etmediler. Sonunda, mesajı İoannidis ile iyi ilişkiler içinde olan Yunanistan Başpiskoposu Serafim aracılığıyla Yunanlı diktatöre ulaştırmaya karar verdiler. Kısacası, Henry Kissinger imzalı mesaj, ABD’ hükümetinin mührü olmadan, resmi yollar kullanılmadan ve sertlik dozu yumuşatılarak İoannids’e ulaştırıldı. (Kostas Venizelos, Mihalis İgnatiou, y.a.g.e, s. 62) Hatta mesajın verilip verilmediği bugüne kadar belirsizliğini koruyor. Nitekim Büyükelçi Tasca yıllar sonra verdiği bir mülakatta ABD’nin Atina büyükelçiliğinin aldığı emirleri gönülsüzce yerine getirdiğini, hatta mesajın gerektiği açıklıkta İoannidis’e ulaştırılıp ulaştırılmadığından emin olmadığını söyleyecekti. (Kostas Venizelos, Mihalis İgnatiou, y.a.g.e, s.63)

ABD’nin Atina büyükelçiliğinde darbe konusunda ‘tuhaf’ olayların yaşandığını doğrulayan başka kanıtlar da var. Örneğin dışişleri bakanı Henry Kissinger ile ABD Savunma Bakanı James Schlesinger arasında 24 Temmuz tarihinde yapılan bir telefon konuşması… Her ne kadar bu telefon konuşmasının tamamı yayınlanmamışsa da, yayınladığı bölümlerden anlaşıldığı kadarıyla Schlesinger’in Kissinger’e Makarios’un devrilmesi konusunda Atina elçiliğinde bir takım zaafların tespit edildiğini söylüyordu ve Yunanlıların Amerika’nın desteğinin kendilerinden yana olduğunu düşünmüş olabileceklerini belirtiyordu. (Jan Asmussen, a.g.e, s.30) Yukarıda da belirtildiği gibi, Atina büyükelçisi Tasca, Kissinger’in mesajını İoannidis’e şahsen vermek yârine İsviçre’ye gitmeyi tercih etmişti. Ayrıca, Atina’da görev yapan bazı CIA ajanlarının darbe konusunda İoannidis’i teşvik ettiklerine dair iddialar var. Özellikle Yunan asıllı Amerikalı bir CIA ajanının bu konuda önemli rol oynadığı ileri sürülüyor. Kıbrıslı Rum siyaset adamlarından Glafkos Kliridis de Atina’da görev yapan bazı alt düzey CIA ajanlarının İoannidis’i Makarios’a karşı darbe yapmak için teşvik ettiklerini ve Türkiye’nin adaya müdahale etmesini engelleyeceklerine dair söz verdiklerini ileri sürüyor. Cunta mensuplarının Yunanistan’da demokrasiye dönüldükten sonra Yunan Parlamentosunun kurduğu Kıbrıs Dosyası Komitesine verdikleri ifadelerden yola çıkan Kliridis -Yunanistan parlamentosunun hazırladığı Kıbrıs Dosyası resmen açılmış değildir- Cunta üyelerinin alt düzey CIA ajanlarıyla temas halinde olduklarının anlaşıldığını ve bu ajanlarının cuntacılara ‘Makarios’u devirin, biz Türkiye’nin müdahale etmesini engelleriz’ dediklerini aktarıyor. (Kostas Venizelos, Mihalis İgnatiou, a.g.e, s.71)

Olaya bu bilgiler ışığında baktığımız zaman, Türkiye’nin adaya asker çıkarmasıyla Cunta liderlerinin kendilerini ‘aldatılmış’ hissettiklerini söyleyebiliriz. Nitekim ABD dışişleri bakan-yardımcısı Joseph Sisco  İoannidis’e Türkiye’nin adaya müdahale edeceğini söyleyerek ondan Türkiye’nin şartlarını kabul etmesini istediğinde İoannidis Sisco’ya şöyle haykıracaktı: ‘bizi aldattınız, savaş ilan edeceğim’.(Makarios Drousiotis, Kipros 1974-1977, İ izvoli ke Megales Dinames, Lefkoşa, 2014, s.97)

Buraya kadar yazdıklarımızdan anlaşılacağı üzere, Kissinger Kıbrıs Masası Şefi Boyatt’ın darbeyi engellemek üç aylık ısrarlı çabaları sonucunda ‘gönülsüzce’ bir talimat vermişse de, büyükelçi Tasca’nın da itiraf ettiği gibi, ABD’nin Atina büyükelçiliği emirleri ‘gönülsüzce’ yerine getiriyordu. Açıkçası, darbenin engellenmesi için ABD tarafından ciddi bir girişimde bulunulmadı. Kuşkusuz, bu, ABD’nin darbeyi bizzat örgütlediği anlamına gelmiyor. Nitekim böyle bir iddiayı doğrulayacak bilgi ve kanıt elimizde yok. Ayrıca, ABD o dönemde genel olarak Makarios’tan pek şikâyetçi değildi. Hatta iki taraf bir süreden beri iyi ilişkiler içindeydi. Örneğin ABD 1970 yılında Makarios’a helikopterinde yapılan suikastı kınamıştı. 1972 yılında ise Makarios’a karşı planlanan darbeyi ABD engellemişti. Bunun bir nedeni, Sovyetler Birliği’nden düş kırıklığı yaşayan Makarios’un ABD ile yakınlaşma yollarını aramasıydı. 1970 yılında ABD Başkanı Nixon ile bir araya gelen Makarios iki taraf arasında buzların erimesi için epeyce çaba göstermişti. Makarios Nixon’a Kıbrıs’ın coğrafi ve özel nedenlerle Bağlantısızlar Hareketine katıldığını ama Kıbrıs’ın tarih, kültür ve ideolojik olarak ‘Batı’ya ait olduğunu’ anlatarak, ‘biz diğer bağlantısızlar gibi Doğu yanlısı değiliz’ diyordu. (İlksoy Aslım, American Foreign Policy on Cyprus (1960-1974), Yayınlanmamış Doktora Tezi, Oulun Yliopisto, Oulu University Press, Oulu, 2010,  s.271)

Makarios Nixon ile görüşmesinde Amerika’nın Kıbrıs’ta komünizm konusunda endişesini giderici açıklamalarda da bulunmuştu. Hiç bir komünisti yüksek mevkie atamadığı ile övünüyordu ve komünistlerin kendisini desteklediğini, çünkü başka çarelerinin olmadığını, kendisinin de bu desteği kabul ederek onları kontrol altında tuttuğunu ileri sürüyordu. Kıbrıs’ın Küba olamayacağını da iddia eden Makarios, bu iddiasını Kıbrıslı Rumların son derece dindar olmalarına bağlıyordu. (İlksoy Aslım, y.a.g.e, s.271)

ABD’nin Lefkoşa büyükelçiliğinden Washington’a gönderilen mesajlarda da iki ülke arasında ilişkilerin ‘mükemmel’ olduğu ve ABD dışişleri bakanlığının Makarios’u Akdeniz’in Kastro’su’ olarak görmediği belirtiliyordu. (İlksoy Aslım, y.a.g.e, s.269) Makarios, Kıbrıs Sorununun çözümünde belki bir engel olarak görülüyordu ama statüko Amerika’yı pek rahatsız etmiyordu. (İlksoy Aslım, y.a.g.e, s.269) 1973 yılında Makarios-ABD ilişkileri her zamankinden daha ileri bir aşamaya girmişti. Makarios Sovyetler Birliği’nin tepkilerine rağmen Ağrotur üssüne Amerikan U2 casus uçaklarının konuşlandırılmasına onay vermişti. Ayrıca, Kıbrıs’ta Foreign Broadcast Information Service (FBIS) (Yabancı Yayın Bilgi Servisi) kurması için Amerika’ya izin vermişti. ABD, kira karşılığı sağladığı bu servisle bölgenin bütün radyolarının yayınlarını dinleyebiliyordu.

Görülebileceği gibi, ABD 1970’li yılların başında Makarios’tan şikayetçi değildi. Kuşkusuz, Kıbrıs Sorununu katı tutumu yüzünden çözümsüz bırakması Batı’da herkes gibi ABD’yi de rahatsız ediyordu. Çünkü Kıbrıs Sorunu çözülmeden Türk-Yunan ilişkileri tam olarak düzelemezdi. Fakat iki toplum arasında müzakereler iyi kötü devam ediyordu ve Türkiye ile Yunanistan da sorunun çözümü için istişare halindeydi. Gelgelelim, şurası da bir gerçekti ki, Henry Kissinger Makarios’tan hiç hoşlanmıyordu. Ondan ‘Kızıl Papaz’ veya ‘Kötü-Papaz’ gibi tanımlamalarla söz ediyordu. Çok açıktır ki, Yunan Cuntasının düzenlediği 15 Temmuz darbesini doğrudan teşvik etmediyse bile, bunu Makarios’tan kurtulmak için iyi bir fırsat olarak görüyordu. Nitekim Kissinger darbeden sonra Büyük Britanya’nın Makarios’un yeniden cumhurbaşkanlığı koltuğuna oturması ve 1960 düzenine geri dönülmesi yönünde yaptığı bütün önerilere karşı çıkacaktı ve Kıbrıs Sorununun bambaşka bir mecraya girmesine neden olacaktı…

Kissinger’in Cambazlıkları: ‘Ya Kliridis ya da Çifte-Enosis’ 

Darbeden sağ olarak kaçmayı başaran Başpiskopos Makarios Londra’ya gittikten sonra İngiliz hükümeti ile kurduğu temaslarda darbe rejiminin tanınmamasını, eski statüye geri dönülmesini ve Yunanlı subayların adadan ayrılmasını talep ediyordu. Büyük Britanya ve Avrupa Ekonomik Topluluğu da benzer görüşleri savunuyordu ve Makarios’un geri dönmesini destekliyorlardı. Hatta Türkiye’nin ilk tepkileri de benzer yöndeydi. Ne var ki, ABD aynı fikirde değildi. Kissinger Başkan Nixon’a şöyle diyecekti: ‘Kıbrıs’ta sorun, Avrupalıların Makarios’un geri getirilmesi için ortak görüş almaları ve bizim Yunanlılara baskı uygulamamızı istemeleridir. Benim kaygım, Makarios’un şimdi komünistlere ve Doğu Blokuna yaslanmasıdır.’ (Jan Asmussen, a.g.e. s.56-57) Kissinger, hiç bir şekilde Yunan Cuntasına baskı yapmak istemiyor, Cuntanın iktidardan düşmesine kesinlikle karşı çıkıyordu. ABD’nin bu yaklaşımı NATO Genel Sekreteri Joseph Lüns’ü bile rahatsız etmişti. Amerikalıların Yunanistan’da demokratik bir rejimin kurulmasına neden karşı çıktıklarını anlamıyorum diyen Lüns, pek çok NATO üyesinin Yunan Cuntasının devrilmesinden memnun olacağını söylüyordu ve Türkiye’nin Yunanistan’dan daha önemli bir müttefik olduğunu ileri sürüyordu. (Jan Asmussen, a.g.e. s.88) Fakat Kissinger ısrarla Yunan Cuntasının yanında duruyordu. Darbeden sonra tek yaptığı Dimitris İoannidis’e bir mesaj göndererek ABD’nin Kıbrıs’ı egemen ve bağımsız bir devlet olarak gördüğünü, siyasal ve anayasal yapısının değiştirilmesine karşı olduğunu bildirmekti. Yani, Kissinger Türk-Yunan savaşına yol açacağından korktuğu için İoannidis’in Enosisi ilan etmesine karşı olduğunu vurguluyordu ve bununla yetiniyordu.

‘Diplomasi cambazı’ Kissinger abartılı bir anti-komünizm ve saplantılı bir Sovyet korkusuyla ne Makarios’un geri dönmesini istiyordu, ne de Yunan Cuntasına Kıbrıs’tan askerlerini çekmek için baskı yapılmasını… Kissinger, Türkiye’nin anayasal düzene geri dönülmesinden söz etmesini duymak bile istemiyordu, çünkü bunu Makarios’un geri dönmesi olarak algılıyordu ve Türkleri kendi çıkarlarını bilmemekle suçluyordu. Hatta bir adım daha ileri giderek, dışişleri bakan yardımcısı Joseph Sisco’ya Ecevit’e ‘hayatın gerçeklerini’ anlatma görevi vermişti: ‘Görünen o ki, Türkler Makarios’u Türk uydusu yapmak istiyorlar. Yunan uydusu olmayan bir Makarios, Türk uydusu hiç olmaz. Hayatın gerçeklerini Ecevit’e anlatırsan iyi olur.’ (Jan Asmussen, a.g.e. s.57) Aslında Türkiye’nin sadece Makarios’un geri dönmesiyle yetinmeye niyeti yoktu. Nitekim 17 Temmuz günü ABD Ankara büyükelçisi Macomber ile bir araya gelen Bülent Ecevit Türkiye’nin ya İngiltere ile birlikte ya da tek başına müdahale etmeye hazır olduğunu, müdahalenin ancak bir kaç gün ertelenebileceğini açıkça dile getirdikten sonra, müdahalenin amacını şöyle tanımlamıştı: ‘anayasal hükümetin yeniden kurulması -ki bu ancak Makarios’un geri gelmesi veya anayasaya uygun olarak başka birinin seçilmesi ile mümkündür-, Milli Muhafız ordusunda görev yapan Yunanlı subayların adadan ayrılması ve Kıbrıs Türk toplumuna denize açılan güvenlikli bir koridor sağlanması.’ (Jan Asmussen, a.g.e. s.53) Özellikle bu son nokta Türkiye’nin sadece bozulan anayasal düzeni geri getirmek için müdahale etmeyi düşünmediğini açıkça ortaya koyuyordu. Türkiye, Kıbrıslı Türklerin, en azından bir kısmının, adanın kuzeyinde denize açılan bir bölgede toplanmalarını istiyordu.

Henry Kissinger Cuntanın iktidardan düşmesini engelleyecek, Türk-Yunan savaşının önünü kesecek ve Sovyetler Birliği’nin soruna müdahil olmasına fırsat vermeyecek formüller ararken aslında Türk müdahalesini kaçınılmaz kılıyordu. Makarios’u kesinlikle istemiyordu, Türkiye’nin de Sampson rejimine katlanamayacağını biliyordu. Bu verilerden hareketle demokratik meşruiyet sorununu göz ardı ederek ortaya Glafkos Kliridis kartını atmayı karar verdi. Kliridis cumhurbaşkanlığı koltuğuna oturursa, solcularla Sovyetler Birliği’nin durumdan yararlanmalarının önü kesilebilir ve iki toplum arasında görüşmelere devam edilebilir diye düşünüyordu. Oysa Kıbrıs dosyasına vakıf olan İngiltere başbakanı James Callaghan bunun mümkün olamayacağını Kissinger’e açık ifadelerle anlatmıştı: ‘Kliridis bu yükü kaldıramaz.’ (Jan Asmussen, a.g.e, s.56) ABD Dışişleri bakanlığının Kıbrıs Masası da Kissinger ile ayni fikirde değildi. Fakat Kissinger, her şeye ve herkese rağmen, bu son derece yüzeysel yaklaşımını ABD’nin resmi politikası olarak kayda geçirmeyi başardı ve 17 Temmuz günü toplanan WSAG (Washington Özel Eylem Grubu) durum değerlendirmesi yaptıktan sonra Kissinger’in önerisini onayladı. WSAG’ın değerlendirmeleri şöyleydi: ‘Türkiye büyük bir ihtimalle Sampson hükümetini de-facto Enosis olarak görüyor ve bir alternatif olarak kabul edilemez buluyor. Makarios’un geri dönüşü bizim ve ilgili tarafların çıkarlarıyla örtüşmüyor. Türklerin Makarios’un dönüşünde özel bir çıkarı yoktur. Böyle bir gelişme, Yunan rejiminin çabalarına karşı bir tepki olacak ve Atina’da iç karışıklığa sürükleyen zorluklar kadar, ABD için de zorluklar yaratacaktır. Yunan etkisinden arınmış ve içeride solculara dışarıda da Doğu Blokuna dayanan bir Makarios rejimi bizim çıkarlarımıza hizmet etmez. Mantıklı alternatif, Türk-Yunan uzlaşmasına temel oluşturacak Kliridis çözümüdür.’ (Jan Asmussen, a.g.e, s.53)

Aslında Kissinger ilk etapta açıkça söylemese de, ‘Kliridis-Çözümünün’ başarısız olması halinde diğer alternatifin Türk müdahalesinin sonucu olarak ‘Çifte-Enosis’ olabileceğini hesaplıyordu. Nitekim Kıbrıs krizini yönetmekle görevlendirilen dışişleri bakan yardımcısı Joseph Sisco İngiliz hükümeti ve Bülent Ecevit ile temaslarda bulunmak üzere Londra’ya uçarken kendisine ‘Türkleri müdahaleyi askıya almak için ikna etmek’ görevi verildi ve iki alternatiften söz edildi: ya Kliridis-Çözümü ya da Türk müdahalesi sonucunda Çifte-Enosis veya iki toplumun görüşmeler yoluyla bulacağı bir çözüm… (Jan Asmussen, a.g.e, s.56)

Türkiye’nin Yaklaşımı

Türkiye başından beri 15 Temmuz darbesinin Kıbrıslı Rumların iç meselesi olmadığını, bunun Yunan Cuntası tarafından yapılan bir dış müdahale olduğunu biliyordu. Nitekim, Türk Alayı’nın başında bulunan Albay Katırcıoğlu, darbeden hemen sonra İngiliz büyükelçiliğinin savunma danışmanına Yunan alayının darbede önemli rol oynadığını kanıtlayan fotoğraflar göstermişti. Başbakan Bülent Ecevit açıkça Yunan müdahalesinden söz ediyor ve Garanti anlaşmasının çiğnendiğini vurguluyordu. 15 Temmuz günü Bakanlar Kurulu toplantısından sonra yaptığı açıklamada ‘Bu, bir Yunan müdahalesidir’ diyordu ve ekliyordu: ‘Ada’daki anayasal düzen yıkılmış, gayrı meşru bir askeri yönetim kurulmuştur. Türkiye bunu antlaşmaların ve garantilerin ihlali saymaktadır.’ Ecevit aynı gece yapılan Milli Güvenlik Kurulu toplantısından sonra da benzer açıklamalar yaptı: ‘Kıbrıs’ın bağımsızlığı için hazırlanmış olan Garanti Antlaşmasının 4.üncü maddesinin işletilmesi ve Sampson düzeninin değiştirilmesi için, adada bir Türk askeri mevcudiyetinin bulundurulması gerekmektedir. Hazırlıklar başlamalıdır.’

Görülebileceği gibi, Türkiye darbenin ilk günü olan 15 Temmuz’da müdahaleye karar vermişti. Başbakan, adada Türk askeri mevcudiyetinin bir gereklilik olduğunu söylüyordu. Askerler müdahale etmek için beş günlük bir hazırlığa ihtiyaç duyuyordu. Bu da Ecevit’e Garantörlük anlaşmasının 4.üncü maddesini işletip, diğer Garantör ülkelerle istişare etmek için olanak sağlıyordu. Yunanistan darbeyi bizzat örgütlediğinden Yunanistan ile temas kurulması düşünülemezdi. Dikkatler diğer garantör ülke olan Büyük Britanya’ya çevrildi ve Bülent Ecevit kalabalık bir heyetle 17 Temmuz’da Londra’ya gitti.

Londra Temasları

Bülent Ecevit Londra’ya gittiğinde, Türkiye halihazırda müdahale kararı almıştı. Ecevit, İngiliz hükümetine iki öneri sundu: a) birlikte müdahale etmek, b) bu olmuyorsa, Türkiye’nin İngiliz üslerini kullanarak adaya tek başına müdahale etmesi… Ecevit, ortak müdahaleden sonra Türkiye’nin ‘minimum’ beklentilerini de sıraladı. Gelecekte Kıbrıs’ın statüsü ne olursa olsun – ister bağımsızlık isterse herhangi başka bir düzenleme – Türkiye’ye yakın bir yerinde, yani adanın kuzeyinde, Kıbrıslı Türklerin denize açılan yerleri olması talep ediliyordu. Ecevit, ‘ortak müdahalenin iki toplum arasında işbirliği için iyi bir fırsat olacağını’ belirtti. Tuhaftır ama Türkiye’nin ‘Makarios’un gitmesine neredeyse ağladığını ama adada bir ulus oluşturma fırsatının doğduğunu ve bunun heba edilmemesi gerektiğini ileri’ sürdü. Ecevit, ulus oluşturmadan gerçek bir bağımsızlıktan söz edilemeyeceğini’ de söyledi. Görüleceği gibi, Türkiye bir yandan ayrılıkçı bir anlayışla Kıbrıslı Türklerin ayrı bir bölgede toplanmasını savunuyor, diğer yandan da iki toplumun bir ‘ulus’  olarak kaynaşmasından söz ediyordu.

İngiliz hükümeti Ecevit’in iki önerisini de geri çevirdi ve Yunanistan ile görüşmelerin yapılmasını önerdi. Türk tarafı Yunanistan ile görüşmeyi anlamsız buluyordu.

Bülent Ecevit Londra’da ABD dışişleri bakan yardımcısı Joseph Sisco ile de bir araya geldi ve iki toplantı gerçekleştirdi. Özellikle ikinci toplantıda Ecevit’in tavrı oldukça sertleşmişti. İki geçici otonom idarenin kurulmasını ve bu idarelerle üç garantör ülkenin yapacağı bir anlaşmayla yeni bir yasal statünün oluşturulmasını savunuyordu. Kıbrıs Türk toplumunun bütün deniz ve hava limanlarında söz sahibi olmasını veya bu limanların iki toplum tarafından birlikte yönetilmesini talep ediyordu. Ayrıca, Kıbrıslı Türklerin denize açılan yerleri olmasında ısrar ediyordu. Sisco, Ecevit’in bu sert tutumunu şahinler tarafından baskı altına alınmasına bağlıyordu. (Jan Asmussen, a.g.e. s.70)

Türk tarafının müdahalesini askıyı almayı başaramayacağını anlayan Sisco Atina’da cunta yetkilileri ile görüşmeler yaptıktan sonra 20 Temmuz’da Ankara’ya uğramayı önerince, o gün çıkarma yapılacağını bilen Ecevit Sisco’ya 19 Temmuz’da gelmesini söyledi. Sisco, Atina görüşmelerinde Türkiye’yi müdahale etmekten vaz geçirecek tavizler koparamadı. Cunta yetkilileri sadece Londra’ya gidip Kıbrıs görüşmelerine katılmayı ve Kıbrıs’ta da Barış Gücünün deniz ve hava limanlarını daha sıkı bir şekilde kontrol etmesini kabul ediyordu. Daha sonra buna Milli Muhafız ordusunda görev yapan ve darbeye karışan subayların değiştirilmesi de eklendi. Bu öneriler halihazırda adaya çıkarma yapmaya karar veren Türkiye’yi tatmin etmekten çok uzaktı. Nitekim Atina’dan Ankara’ya geçen Sisco Bülent Ecevit ve Turan Güneş ile 20 Temmuz sabahı saat 02.00 ile 04.30 arasında yaptığı görüşmelerden hiç bir sonuç alamadı. Kissinger’in talimatları doğrultusunda Sisco görüşmelerde çok dikkatli bir dil kullanıyordu ve ABD’nin Türkiye’ye tehdit ve baskı uyguladığı anlamına gelecek sözlerden kaçınıyordu. Sisco, Kliridis’in çözüm olabileceğini söylüyor ve ABD ile Türkiye’nin birlikte Enosis’i engelleyebileceklerini iddia ediyordu. Müdahalenin Türkiye’nin çıkarlarına zarar verebileceğinden söz eden Sisco, Kıbrıs Rum toplumunda müdahale sonrası oluşacak hükümetin hem içeride hem de dışarıda komünistlere dayanacağını ileri sürüyordu ve Türk hükümetinin dikkatini komünizm tehdidine çekiyordu. Bülent Ecevit, Kliridis’in çözüm olamayacağını, en iyi çözümün Türkiye’nin adaya asker çıkarıp güç dengesinin kurulması olacağını, güç dengesi sağlandıktan sonra müzakereler yoluyla çözüm bulunabileceğini söylüyordu. Komünizme karşı en büyük güvencenin adada Türkiye’nin varlığını kuvvetlendirmek olacağını da ileri süren Ecevit, Kissinger’in taleplerini yerine getirmenin dostluk değil, ona boyun eğmek anlamına geleceğini belirterek sitemde bulundu. Bunun üzerine, Sisco, Kissinger’in mesajında ‘talep’ anlamına gelecek hiç bir şeyin olmadığını söyleyerek ABD’nin Türkiye’nin geçmişte iyi müttefiki olduğunu, gelecekte de iyi müttefik olmaya devam edeceğini söyledi ve Türkiye’ye baskı yapmak niyetinde olmadığını belirtti. Sonunda Sisco, bir kez daha Atina’da görüşme yapabilmek için Ecevit’ten müdahaleyi 48 saat ertelemesini istedi. Ecevit konuyu Bakanlar Kurulu ile görüşeceğini söyledi. Saat tam 05.00’de Sisco ile son kez bir araya gelen Ecevit ertelemenin mümkün olamayacağını, Türk askerlerinin adaya ayak basmak üzere olduğunu söyledi. (Jan Asmussen, a.g.e. s.84)

Bu görüşmeden sonra 20 temmuz günü TBMM’nin kapalı oturumunda Ecevit Amerika’nın müdahale ile ilgili  tavrını şöyle özetleyecekti: ‘yeşil ışık yakmadılar ama kırmızı ışık da yakmadılar…’

‘Diplomasi Cambazı’ hayalci ‘Kliridis-Çözümünün’ suya düştüğünü görünce, çalışma arkadaşlarını bir araya çağırarak onlara ‘Kliridis Çözümü’ kadar hayalci olan esas stratejisini açıkladı:  ‘Akılda tutacağımız tek şey çifte-Enosis kapısını açık tutmaktır. Fakat bunu şimdi hemen bastırmaya başlamayalım…’ (Jan. Asmussen, s.87)

Makarios’un 19 Temmuz Konuşması

Türk askerlerinin adaya ayak basmasına saatler kala  Başpiskopos Makarios 19 Temmuz günü Güvenlik Konseyi’nde tarihi bir konuşma yapıyordu. Türkiye’nin elini oldukça güçlendiren bu konuşmada Makarios Yunanistan’ın Kıbrıs’ı işgal etmekle suçluyordu: ‘Yunanistan’ın Askeri rejimi Kıbrıs’ın bağımsızlığını ihlal etmiştir. Yunan Cuntası Kıbrıs halkının demokratik haklarına zerre kadar saygı göstermeden, Kıbrıs Cumhuriyeti’nin bağımsızlığına ve egemenliğine zerre kadar saygı göstermeden diktatörlüğünü Kıbrıs topraklarına yaymıştır.’ Makarios, konuşmasında Gizikis’e gönderdiği ve Yunanlı subayların adadan ayrılmasını istediği mektuptan sonra Yunanistan’ın Kıbrıs büyükelçisinin kendisini ziyaret ettiğini ve subayların adadan ayrılması durumunda Türk tehdidi karşısında Kıbrıs’ın savunmasının zayıflayacağını söylediğini belirttikten sonra Yunan büyükelçisine verdiği yanıtı aktarır: ‘olayların gidişatı karşısında Türk tehdidini Yunan tehdidinden daha önemsiz gördüğümü söyledim. Görüldüğü gibi, korkularımda haklı çıktım.’ Makarios mektubunu değerlendirmek üzere Cunta yetkiliklerinin Atina’da uzun saatler süren bir toplantı düzenlediklerini ve bu toplantıdan sonra 15 Temmuz günü yeniden bir araya geleceklerini açıkladıklarını, kendisinin de 15 Temmuz tarihinde Cuntanın yanıtını beklediğini söyledi: ‘fakat gelen yanıt darbe oldu’ dedi.

Makarios Kıbrıs’ta olup bitenleri Cuntanın Kıbrıslı Rumların iç meselesi olarak göstermek istediğini fakat bunun gerçek olmadığını belirttikten sonra, ‘söz konusu olan, ‘Kıbrıs Cumhuriyeti’nin bağımsızlığını ve egemenliğini ihlal eden dış kaynaklı işgaldir’ dedi. ‘Sözde darbe Milli Muhafız ordusunu yöneten Yunanlı subayların eseridir. Şunu da belirtmeliyim ki, Kıbrıs’a karşı bu saldırıda ittifak anlaşmasıyla adada bulunan 950 Yunan subayı ve erleri başı çekmiştir. Havaalanı, karargahları oraya yakın olan bu Yunan kuvvetlerine mensup subaylar ve erler tarafından ele geçirilmiştir.’

Makarios, ‘darbenin Yunan Cuntası tarafından düzenlenip Kıbrıs’ta görev yapan Yunanlı subaylar tarafından yönetildiğine dair’ en küçük bir şüphesi  olmadığını belirten Makarios, darbede ölen Yunan askerlerinin uçaklarla Yunanistan’a götürülüp Yunanistan’da gömülmelerinin en açık kanıt olduğunu ileri sürdü. Makarios, darbeden sonra Cuntanın cumhurbaşkanı atadığı Nikos Sampson’u ünlü bir silahşor/katil ( a well known gunman) olarak tanımladı ve darbenin bir iç mesele değil işgal olduğunu söyledi: ‘Bazıları Kıbrıs’ta devrim olduğunu ve yeni hükümetinin devrim yasası temelinde kurulduğunu ileri sürebilir. Böyle bir şey olmadı. Kıbrıs’ta iç mesele olarak görülebilecek bir devrim olmadı. Kıbrıs Cumhuriyeti’nin egemenliğini ve bağımsızlığını ihlal eden işgal oldu. İşgal devam etmektedir ve Kıbrıs’ta Yunan subayları olduğu sürece de devam edecektir. Normal anayasal düzene geri dönmezsek, demokratik özgürlükler yeniden tesis edilmezse, bu işgalin Kıbrıs için sonuçları kalıcı olacaktır.’

Makarios, Yunan subaylarının Milli Muhafız ordusunda görev yapmasına kendisinin izin verdiğine de değindi ve hatasını kabul ettiğini söyledi: ‘onlara güven duyduğum için hatamı itiraf ediyorum. Güvenimi istismar ettiler. Kıbrıs’ın bağımsızlığını, egemenliğini ve toprak bütünlüğünü korumaya yardım edecek yerde, bizzat kendileri işgalci oldular.’

Makarios, Güvenlik Konseyi’nden Atinalıların darbesinin yarattığı bu doğal olmayan duruma son vermesi için elinden gelen çabayı göstermesini ve elindeki araçları gecikmeden anayasal düzenin ve Kıbrıs halkının demokratik haklarının yeniden tesis edilmesi yolunda kullanmasını istedi.

Makarios devamla darbenin Kıbrıslı Türklere de zarar verdiğini vurguladı: ‘daha önce belirttiğim gibi, Kıbrıs’ta yaşanan olaylar Kıbrıslı Rumların iç meselesi değildir. Kıbrıslı Türkleri de etkileyen, onları da ilgilendiren  olaylardır. Yunan Cuntasının darbesi bir işgaldir ve sonuçları Rum Türk bütün Kıbrıs halkına zarar vermektedir.’ (İlginçtir, Rauf Denktaş 15 Temmuz günü yaptığı konuşmada olayları Kıbrıslı Rumların iç meselesi olarak değerlendirirken, Makarios, Kıbrıslı Türkleri de ilgilendiren Yunan işgalinden söz ediyordu.)

Makarios sözlerini şöyle tamamladı: ‘Güvenlik Konseyi, Yunanistan’ın askeri rejimine Kıbrıs’ın Milli Muhafız ordusunda görev yapan Yunanlı subayları geri çağırmak ve Kıbrıs’taki işgale son vermek için çağrı yapmalıdır.’

Makarios’un konuşmasından 5-10 saat sonra Türk askerleri Kıbrıs’a ayak basacaktı…

Başpiskopos Makarios 19 Temmuz Cuma günü Güvenlik Konseyinde yaptığı ve Cuntayı Kıbrıs’ı işgal etmekle suçladığı konuşmasını bitirdiğinde Kıbrıs’ta saatler 22:30’u gösteriyordu. Türkiye’nin adaya müdahalesi ise 20 Temmuz günü sabahın erken saatlerinde başlayacaktı. Yani, Makarios’un konuşmasından tam 6-7 saat sonra…

“Sabah Daireden çıkarak biraz uyumak için eve gittim. Yollar henüz boş sayılacak kadar erkendi. Yolda arabamı sürerken dudaklarımın arasından gayri ihtiyari askeri marşlar dökülmeğe başladı. Sakin ve sessiz yolda bu marşlara yüksek sesle ve yürekten iştirak ettim. Son on bir yılın olayları gözlerimin önünden sinema şeridi gibi geçiyordu. Ne devirler geçirmiştik. Koca Türkiye Cumhuriyeti Devleti, bir papazın karşısında senelerce haysiyetinden olmuştu. Askerleri gemilere bindirip indirmiş, gemileri denize yollamış geri çekmiş, ama bir türlü Kıbrıs’a çıkarma yapamamıştık. (…) Türkiye’nin başucundaki adada, haklarının çiğnenmesi karşısında hiçbir şey yapamamasının ezikliği içindeydi. (…) Bütün bu haysiyet kırıcı durumlar gözlerimin önünden geçiyordu”.

Dönemin Kıbrıs masası şefi Ecmel Barutçu Türkiye’nin adaya asker çıkarmasını bu duygularla anlatıyordu. Türkiye’nin 1964-74 yılları arasında yaşadığı “ezikliği”, maruz kaldığı “haysiyet kırıcı” durumları gözünün önüne getiriyor ve intikam almanın huzuruyla milli marşlar okuyordu…

Savaş 20 Temmuz sabahı başladı. Önce su altı komandoları amfibi harekâtının gerçekleştirileceği Pladini plajını (bugün Yavuz Çıkarma Plajı olarak anılıyor) taradı ve mayın olmadığını tespit etti. Mayın arama tarama operasyonu tamamlanır tamamlanmaz, Türk savaş uçakları önceden belirlenen Kıbrıs Rum ve Yunan hedeflerini bombalamaya başladı. Saatler 06:20’yi gösteriyordu… Uçaklar bombalarla birlikte bildiri de atıyordu. Yunanca ve Türkçe olarak kaleme alınan bildirilerde “Türk askerlerinin ayak bastığı her yerde, din ve ırk ayırımı yapılmaksızın herkesin şeref, can ve mal güvenliği Türk askerinin güvencesi altında bulunmaktadır” deniyordu. Bir bildiride aynen şunlar yazılıydı: “Kıbrıs Rumları, Dost ACI SÖYLER fakat DOĞRUYU SÖYLER…. Şu anda JET UÇAKLARIMIZ ACI KONUŞUYOR… Fakat HAKİKATTE HEDEFİMİZ, sadece Türk ve Rum cemaatlarının sulh ve huzur içinde KARDEŞÇE YAŞAMASIDIR….” Bildirilerin altında KIBRIS TÜRK BARIŞ KUVVETLERİ KOMUTANI imzası yer alıyordu.

Başbakan Bülent Ecevit 20 Temmuz sabahı yaptığı konuşmada “Biz aslında savaş için değil, barış için ve yalnız Türklere değil, Rumlara da barış getirmek için adaya gidiyoruz” diyordu. Rauf Denktaş da 20 Temmuz sabahı Bayrak radyosunda yaptığı konuşmada müdahalenin amacının adaya barış getirmek olduğunu söylüyordu: “Bu bir istila değildir. Kıbrıs’ın bağımsızlığını, ülke bütünlüğünü ve güvenliğini yeniden tesis etmek için girişilen ve sadece bu gayeye matuf sınırlı bir polis harekâtıdır. (…) Hepimizin vazifesi, bu harekâtı hedefinden saptırmamak, kan akmasını önlemek, bir an evvel Kıbrıs’a barış getirmektir. (…) Zafer, bağımsız Kıbrıs Cumhuriyetinin savunucusu, Tüm Kıbrıslılarındır.”

Oysa gerçekte ne Bülent Ecevit’in adaya barış götürme niyeti vardı, ne de Rauf Denktaş’ın Kıbrıs’ın toprak bütünlüğünü koruma gibi bir derdi vardı. Türkiye adaya asker çıkarırken önceden hazırlanan planlar çerçevesinde adayı bölme niyetindeydi. Coğrafi bölünmeyi Kıbrıs Rum nüfusunun zorla yer değiştirmesi sonucunda demografik bölünme izleyecekti. Nitekim adaya barış getirmek istediğini söyleyen Bülent Ecevit 20 Temmuz sabahında yaptığı “barış” konuşmasının ardından katıldığı TBMM’nin gizli oturumunda nasıl bir Kıbrıs tahayyül ettiğini şu sözlerle anlatıyordu: “Kıbrıs için behemehâl bir yeni devlet statüsü oluşturulması gerekir, daha doğrusu bir devlet statüsünün yeniden oluşturulması gerekiyor. Bu eski statünün bir benzeri olabilir, çok değişik bir statü olabilir…” Ecevit, konuşmasında 20 Temmuz öncesinde yapılan diplomatik temaslara da değinmişti ve Türkiye’nin müdahaleden vazgeçmesi için ileri sürdüğü şartları açıklamıştı. Bu şartlara baktığımız zaman bunların 1974 savaşından sonra masaya konan şartlarla büyük benzerlik taşıdığını görürüz. Ecevit şöyle diyordu: “bir çıkış yolu vardır; adada Geçici Kıbrıs Rum Cumhuriyeti ile Geçici Kıbrıs Türk Cumhuriyetinin bulunması. Bunların kabul edilmesi gerekir dedik. Geçici tabirini de şunun için önerdik. Kıbrıs Devleti yıkılmıştır aslında, anayasal temeli çökmüştür, güvencesi kalmamıştır, ne temeli, ne başı kalmıştır. Devletin yeniden kurulması gerekiyor. Eski biçimiyle veya değişik biçimle. Onun için bir kuruluş döneminden geçilmesi gerekiyor. O dönem için iki geçici hükümet olur, her hükümet kendi başında muhtar olur diye düşündük”. Bülent Ecevit konuşmasında, devamla, Kıbrıslı Türklerin deniz ve hava limanlarına çıkabilme hakkına sahip olma şartını ileri sürüdüğünü anlatıyordu ve “bunun mutlaka sağlanması gerektiğini” vurguladığını belirtiyordu. Ayrıca, adada “Türk varlığı, Türk askeri gücünün konumlandırılmasını” şart koştuğunu söylüyordu.

Bülent Ecevit’in 20 Temmuz günü TBMM’nin kapalı oturumunda dile getirdiği bu görüşler Türkiye’nin Kıbrıs’a müdahale ederken izlediği stratejiyi bütün açıklığı ile gözler önüne seriyor. Amaç, Kıbrıs Cumhuriyeti’nde bozulan anayasal düzeni tesis etmek değil, aslında Kıbrıs Cumhuriyeti’ni ortadan kaldırmak ve onun yerine, etnik grupların sahip olacağı iki ayrı hükümetin kuracağı yeni bir devlet (federal) kurulmasını sağlamaktı. Açıkçası, Türkiye 1964 yılında Londra konferansında savunduğu coğrafi bölünmeye ve toplumların ayrılmasına dayalı federal devlet anlayışını hayata geçirmek amacıyla Kıbrıs savaşına girmişti.

Ana muhalefet lideri Süleyman Demirel de TBMM’de yaptığı konuşmada “gücün gereği yeni bir nizamdan” söz ediyordu: “Bir yeni nizam kurulacaktır, bir yeni nizam kaçınılmazdır. Binaenaleyh, Türkiye bugün 1960 Kıbrıs Devletine hayatiyet veren Anlaşmaların şartlan içerisinde de kalamaz. Binaenaleyh, bu yeni nizamı kurarken, fevkalade dikkatli davranılması gereğine ve böyle büyük hadiselerin sık sık meydana gelmemesi için, masa başına güçle oturulduğu inşallah nasip olacaktır ve bu gücün gereği olan bir yeni nizamın kurulmasına azami dikkati sarf etmemiz gerekecektir.”

Başbakan Bülent Ecevit ABD’nin Türkiye’nin müdahalesi karşısında takındığı tavrı anlatırken ilginç noktalara değiniyordu. ABD’nin yeşil ışık yakmadığını ama kırmızı ışık da yakmadığını söylüyordu. Ecevit, Amerikalı diplomat Joseph Sisco ile yaptığı görüşmelerde ABD’nin en büyük endişesinin Kıbrıs’ta komünizmin güçlenmesi olduğunu tespit ettiğini ve Sisco’ya komünizme karşı en iyi panzehrin Türkiye’nin adadaki varlığını güçlendirmek olacağını söylediğini de aktarıyordu…

Türkiye’nin “yeni bir statü” dayatmak amacıyla başlattığı Kıbrıs savaşı 20 Temmuz günü sabahın erken saatlerinde Türk keşif uçaklarının sortileriyle başladı. İlk keşif sortisi 0.4.49’da yapıldı. Keşif uçuşlarının tamamlamasından sonra savaş uçakları adayı bombalamaya başladı. Ardından da havadan indirme, atlama ve denizden çıkarma operasyonlarıyla Türk askerleri Kıbrıs’a ayak bastı. İlk birlik saat 9.47’de LCM-8 adlı çıkarma gemisinin kapak açmasıyla karaya çıktı. Karaya ilk çıkan askerler hiç bir muhalefetle karşılaşmadı, tek bir kurşuna bile hedef olmadı. Bazıları bunu Mağusa bölgesine gönderilen “sahte konvoy” harekâtına bağlıyor. Mağusa-Karpaz bölgesine gönderilen içi boş yolcu gemilerinin Kıbrıslı Rumları şaşırttığını ve hazırlıksız yakaladığını iddia ediyorlar. Bazı komutanlar ise gerçeğe aykırı bir biçimde ilk dalganın yoğun ateş altında karaya çıktığını ileri sürüyor. (Ayrıntılar için bkz, Erol Mütercimler, Satılık Ada Kıbrıs, Alfa Yayınları, 10.cu basım, İstanbul, 2010) Oysa gerçekte indirme ve çıkarma harekâtları başladığında Yunan Cuntası Kıbrıs Rum Milli Muhafız ordusuna saldırı emri vermekten kaçınıyordu.

Bu arada, nakliye uçakları ve helikopterler Hava İndirme Tugayı birliklerini paraşütle atıyor ve indiriyordu. Kırnı bölgesi ile Gönyeli’nin kuzeyine atlayan ve inen askerler denizden çıkan askerlerle Girne boğazında birleşerek bir köprübaşı oluşturacaklardı. Nitekim savaşa 39. Tümen Komutanı olarak katılan ve daha sonra “Barış Kuvvetleri Komutanı” olarak görev yapan Bedrettin Demirel “harekâtın ana fikrini” şu sözlerle özetliyor: “Kıbrıs Harekâtı’nın ana fikri kısaca, harekâtın baskın şeklinde icrası, çıkan ve atlayan birliklerin süratle birbiri ile birleşmesi ve Kıbrıs’ta ilk safhada emin bir askeri bölgenin ele geçirilmesiydi…”

Denizden çıkan ilk dalgada olduğu gibi, havadan indirilen askerler de başlangıçta etkili bir “düşman ateşi” ile karşılaşmadı. Halil Sadrazam’ın da belirttiği gibi, ilk iki saate helikopterlerle inenlerle paraşütlerle atlayanlar Kıbrıslı Rumların ateşine muhatap olmadan adeta “baskın” yapmışlardı. Bu yüzden bazı Kıbrıslı Rum yazarlar askeri bir “çıkarmadan” çok, “sahile çıkmaktan” söz ediyorlar. Fakat daha sonra gelen askerler yoğun ateşle karşılaştılar. Kısmen toparlanan Milli Muhafız güçleri top, havan, tanksavar ve uçaksavarlarla karşılık veriyordu.

Kıbrıslı Rumların “hazırlıksız” yakalanması Yunan Cuntasının tutumu ve darbenin yarattığı koşullardan bağımsız düşünülemez. Yunan Cuntası 15 Temmuz darbesini izleyen günlerde Türkiye’nin adaya müdahale etmeyeceğini söylüyordu ve bu yönde bir hazırlığa gerek olmadığını ileri sürüyordu. Yunan Genel Kurmay Başkanı Bonanos kuvvet komutanlarına hiç bir hazırlığa gerek olmadığını ve hazırlık girişimlerine de müsaade edilmeyeceğini bildiriyordu. Bu yaklaşımıyla Türkiye’nin olası müdahalesi karşısında önceden planlanan önlemlerin alınmasını engelliyordu. Savunma planlarında yer alan hazırlık ve uygulamalar bütünüyle devre dışı bırakılmıştı. Ne Rodos’un yakınlarına açılacak denizaltılarına, ne de Girit’e konuşlandırılacak Yunan savaş uçaklarına müsaade edilmişti. En önemlisi, Kıbrıs Rum tarafının savunma planlarına göre harekete geçmesi istenmiyordu. Milli Muhafız ordusundan beklenilen tek şey darbenin kökleşmesi için uğraşmak ve Türkiye’yi hiç bir biçimde tahrik etmemekti. Bu yüzden 19-20 Temmuz arası olası çıkarma sahillerine hiç bir yığınak yapılmadı ve ağır topların yerleştirilebileceği mevziler boş kaldı. Bazı tank ve zırhlı birlikleri darbe koşullarının bir gereği olarak kışlalarının çok uzağında bulunuyorlardı. Bu durum, Türkiye’nin planladığı gibi “baskın” yaparak adaya asker çıkarmasını kolaylaştırıyordu. Nitekim savaşta bizzat yer alan komando tabur komutanı Cemal Eruç bunun Türkiye için “büyük bir şans” olduğunu söyleyecekti: “15 Temmuz Nikos Samson darbesiyle Yerolakko’da bulunan iki piyade alayı, bir tank taburu kuvvetindeki birlik gücünün büyük kısmı, Baf bölgesine gönderildiği için yetersiz olması, bizim için büyük şans.” Çıkarma başladıktan sonra hareket halinde olan bu birlikler uçaklar için kolay hedef haline gelerek büyük kayıplar vermişlerdi. Ayrıca, Cunta ve adadaki uzantıları “genel seferberlik” ilan etmekten çekiniyorlardı. Seferberlik vesilesiyle silahlandırılacak Kıbrıslı Rumların silahlarını darbecilere karşı kullanmalarından korkuyorlardı. Yunan Genel Kurmay Başkanı Bonanos sadece geri tepkisiz top ve uçaksavar kullanıcıları için “gizli seferberlik” ilan edilmesini kabul etmişti.

Türkiye, adaya müdahale edeceğini Yunanistan’a resmen bildirmemişti. Türkiye’nin çıkarma yapmayacağına inanan/inandırılan Yunan Cuntası çıkarma ve indirme operasyonları için düğmeye basılmış olmasına karşın Türkiye’nin “tatbikat” veya “güç gösterisi” yaptığını ileri sürüyordu ve savaşın başladığını kabul etmek istemiyordu. 20 Temmuz sabahı Türkiye’den Kıbrıs’a hareket eden çıkarma gemilerinin görüldüğünü Atina’ya bildiren Kıbrıs’taki Rum-Yunan kuvvetlerinin komutanı Georgitsis, o saatlerde uyuyan Genelkurmay Başkanı Bonanos’tan “tatbikat yapıyorlar” şeklinde bir yanıt alacaktı. Türk çıkarma gemileri saat 4.30 civarında Kıbrıs sularına girdiği halde Atina’dan yine hiç bir emir gelmiyordu. Atina’ya Türkiye’nin Kıbrıs’a müdahale ettiğine dair bilgi yağmasına rağmen -Rauf Denktaş, çıkarmanın başladığını sabah saat 5.00’te Bayrak radyosundan Türkçe, Yunanca ve İngilizce olarak duyurmuştu- Yunanistan Genelkurmay Başkanı Bonanos “tatbikattan” söz ediyordu. İlginçtir, Türk uçakları Lefkoşa’yı bombalarken bile Yunan Genelkurmay Başkanı savaşın başladığına hala inanmıyor ve gerekli emirleri vermekten kaçınıyordu. Nikos Samson, komutan Georgitsis ile birlikte Yunan Genelkurmay Başkanını ikna etmek için telefonun ahizesini pencereden dışarıya uzatarak ona uçak ve bomba seslerini dinlettiklerini anlatır. Böyle olduğu halde, Bonanos hiçbir girişimde bulunmuyor, bunun Yunanistan’ı Türkiye ile savaşa sokmak için bir manevra olduğunu düşünüyordu.

Türkiye Yunanistan’ı savaş başladıktan sonra resmen bilgilendirdi. Diplomasi kurallarına aykırı bu tutum “baskın harekât” planının bir parçasıydı. Yunanistan’ın Ankara büyükelçisi Dimtris Kosmadopoulos “Ankara’da Bir Büyükelçi’nin Hatıra Defteri” adlı anı kitabında 20 Temmuz sabahı saat 05.45’te dışişleri bakanı Turan Güneş tarafından çağrıldığını ve Türkiye’nin adaya asker çıkardığının kendisine bildirildiğini anlatır. Turan Güneş, büyükelçiye Türkiye’nin Garantörlük anlaşmasının 4. Paragrafı ile 2. Fıkrasına dayanarak adaya asker çıkardığını, amacının Yunanistan ile savaşmak olmadığını, bilakis bu kararından sonra Yunanistan ile anlaşma ortamı yaratılacağını ümit ettiğini söyler. Büyükelçi derhal, saat 0615.te, Atina’ya yıldırım telgrafı çekerek durumu bildirir. Ne var ki, Atina’dan hiç bir haber gelmez. Bu sessizlik karşısında telaşa kapılan büyükelçi saat 08.00’de teleks memurundan Atina Radyosunun yayınlarını öğrenmesini ister. Atina’dan gelen telekste radyonun yayınlarının hiç bir şey olmamış gibi devam ettiği yazıyordu: “Atina Radyosu: Şarkılar. 2. Program: Girit türküleri. Silahlı Kuvvetler Programı: Cimnastik Müziği…”

Durum apaçık ortadaydı. Yunanistan Kıbrıs yüzünden Türkiye ile savaşa girmek istemiyordu. Nitekim Lefkoşa’dan gelen yardım çağırılarına Atina’dan bir komutan şu cevabı veriyordu: “Türkiye Kıbrıs’ı bombalıyor bizi değil. Biz, Yunanistan’ız…”

20 Temmuz savaşı her yönüyle asimetrik bir savaştı. Savaşan taraflar arasında çok büyük güç farkı vardı.  1974 yılında Türkiye, NATO’nun Avrupalı müttefikleri arasında en büyük orduya sahipti. Toplam 453.000 kişilik ordusu vardı. Bunların 365 bini kara, 40 bini deniz, 48 bini de hava kuvvetlerinde görev yapıyordu. 1.200’e yakın orta büyüklükte M-47 ve M-48 tankları ve M-8 zırhlı araçları vardı. Savaş gemilerinin yanı sıra, 106 çıkarma gemisine sahipti. Hava kuvvetleri ise 292 savaş uçağından oluşuyordu. “Kıbrıs Harekatına katılan bütün silahlı kuvvetlerin toplam mevcudu 35000-40000 kadardı” (Halil Sadrazam, Kıbrıs’ın Savaş Tarihi, Üçüncü Cilt, Söyle Yayınları, 2013, s. 1074). Buna karşılık, Kıbrıs Rum Milli Muhafız Ordusunda (MMO) 35 T-35 Rus tankı ve 45 zırhlı araç vardı. Çok sınırlı sayıda deniz kuvvetine sahip olan MMO, 6 adet torpidobot, 1 adet hücumbot, 6 adet karakol botu, 2 adet yardımcı gemi ve 1 adet balık timine sahipti. Hava gücü hemen hemen hiç yoktu. Topu topu yedi adet hafif pervaneli uçak ile 3 helikopteri vardı. Seferber edebileceği toplam personel sayısı 30000-40000 kadardı (Sadrazam, a.g.e, s. 1043). Kıbrıs Rum savunma planına göre, Türk çıkarması söz konusu olursa cephe gerisinde bir tür cephe oluşturan Kıbrıslı Türklerin yaşadığı kapalı bölgeler derhal ele geçirilecekti. Ayrıca, Lefkoşa-Boğaz bölgesi mutlaka işgal edilecekti. Saat 09.00 civarında başlayan etnik gruplar arası çatışmalarda MMO, Kıbrıslı Türklerin yaşadığı yerleri tek tek teslim olmaya zorladı. Saat 16.40 ile 18.58 arasında Limasol, Episkopi ve Baf teslim oldular (Jan Asmussen, Cyprus at War, I.B., London, Tauris, 2008, s. 104). Benzer biçimde Lefke ve Larnaka da kısa sürede teslim olma yoluna gittiler. Halil Sadrazam, “buralarda teslim olunmasını onaylayan TMT liderliğinin (…) neden herhangi bir direniş yapılmadan teslim olmayı kabul ettiğini sorgulamak gerekmektedir” diyor. Sanırım, bu sorunun yanıtını Türkiye’nin savaş emellerinde aramak gerekiyor. Adayı kuzey ve güney olarak ikiye bölmeyi amaçlayan Türkiye, ayırım çizgisinin güneyinde kalan/kalacak olan bölgeleri bir anlamda “yok” sayıyordu. Nitekim göstermelik bir direnişten sonra teslim olan ve sivil kıyafetler içinde Dikelya üssüne sığınan Larnaka Komutanı, İngilizlere, çarpışmayı uzun süre sürdürecek kadar silah ve mühimmatı olduğu halde teslim olduğunu, çünkü kendisine verilen emirlerin “göstermelik bir direniş yapıp teslim olmak” yönünde olduğunu söylemişti (Asmussen, a.g.e, s. 257). Adanın güneyinde kalacak olan bölgeler, bir kaç istisna dışında, tek tek düşerken, Türk Harekât Planına göre kuzeyde kalacak Mağusa, Erenköy ve Serdarlı gibi yerlerin düşmemesi için hava ve deniz desteği sağlanmıştı.

Kıbrıs Rum kuvvetleri Kıbrıs Türk bölgelerinin büyük çoğunu fazla zorlanmadan ele geçirmişti ama Kıbrıs Rum savunmasının ana fikrini oluşturan Lefkoşa-Boğaz bölgesini zapt etmek mümkün olmadı. Savaşın seyrini belirleyen de bu olacaktı. Bölgeye inen ve atlayan Türk birlikleri kıyıdan çıkan birliklerle buluşmak üzere kuzeye doğru harekete geçecekti.

Türk Silahlı Kuvvetlerinin kesin üstünlüğü ve Kıbrıs Rum toplumunda darbeden ötürü yaşanan sorunlara rağmen -örneğin genel seferberlik ilan edilmesinde çok geç kalınmıştı- 20 Temmuz sabahı başlayan harekât Türkiye’nin istediği hızda ilerlemiyordu. “Çıkan birlikler emir komutanın tam olarak tesis edilmemesi ve koordine noksanlığı nedeniyle planlanan hedeflerin hiç birini ele geçirememişti. Özellikle batı istikametinde çok az ilerleme kaydedilmiş ve çıkan birlikler çok dar bir bölgede sıkışıp kalmıştı” (Sadrazam, a.g.e, Üçüncü Cilt, s. 1158). Orgeneral Bedrettin Demirel de benzer bir noktaya vurgu yapıyor. Öğleye kadar birliklerin hepsi karaya çıkmıştı ama “kıyıbaşında emniyetli bir kıyıbaşı tutmak ve derinlikte ilerlemek mümkün olmamıştı. Kıyıbaşı ile havabaşı arasında herhangi bir irtibat yoktu. Havadan indirilen ve denizden çıkarılan birlik komutanlarının birbirlerinden haberleri yoktu.” (Orgeneral Demirel’in Anıları, Kıbrıs’a Nasıl Çıktık? Yayına Hazırlayan Erbil Tuşalp, Cumhuriyet, 17 Temmuz 1989.)

MMO’da da karmaşa yaşanıyordu. Öncelikle Yunan Alayının öncülüğünde Lefkoşa-Ağırdağ bölgesine saldırıyı öngören “Afrodit 1” planı yerine, Kıbrıs Türk enklavlarını ele geçirmeyi hedefleyen “Afrodit 2” planı uygulamaya konulmuştu. Daha sonra Yunan Alayına Lefkoşa-Ağırdağ bölgesine tank desteğiyle saldırı emri verilmişti ama sadece 13 tank Yunan Alayına destek vermeye gitmişti. Bunlardan da sadece yedisi kullanılabilir durumdaydı. Diğer tanklar darbe esnasında arızalandığından kampta kalmıştı. Sonuç olarak, Yunan alayının taarruzu “kötü planlanmış” ve “kötü uygulanmış” olduğundan sonuç alıcı olamadı.

En şiddetli çarpışmalar 20 Temmuz gecesi yaşandı. “20/21 Temmuz gece yarısına doğru Rum Bozdağı’ndan MMO Komando birlikleri Türk Bozdağı, Darboğaz istikametinde taarruza geçerek Türk Bozdağı’ndaki mücahit bölüğü unsurlarını kısmen geriye atmıştı. (…) Ada Tepe bölgesindeki mücahitler, yangınları ve MMO atışlarını bahane ederek geriye çekilmiş, saat 22.30 sularında Doğruyol’a sızan 31’inci Rum komando taburunun taarruzlarıyla Doğruyol Sırtları kaybedilmişti. (…) Şahinler bölgesi, (…) ele geçirilmiş, buradaki mücahitler dağılmıştı. (…) MMO taarruzları Lefkoşa Girne ana yoluna kadar ulaşma tehdidi yaratmıştı” (Sadrazam, a.g.e, Üçüncü Cilt, s. 1191). Kıbrıs Rum saldırıları karşısında zor duruma düşen Türk kuvvetlerinde tam bir panik havası yaşanıyordu. Komutan “her şeyin bittiğine ve artık yapacak bir şeyin olmadığını düşünerek Kuran’dan dualar okumaya başlamış, emirle bir takım dokümanlar yakılmaya başlanmıştı (Sadrazam, a.g. e, s. 1196). Komuta yeri değiştirilerek planlar tahrip edilmişti (Erol Mütercimler, Satılık Ada Kıbrıs, İstanbul, Alfa Yayınları, 2007, s. 302). Fakat şafakla beraber hava gücünü kullanan Türk ordusu Kıbrıs Rum kuvvetlerini geriletmekte gecikmedi ve bu da savaşın kaderini belirledi.

Türk ordusunun yaşadığı organizasyon ve koordinasyon sorunları Harekât boyunca devam etti. 21 Temmuz günü Türk savaş uçakları, Türk savaş gemisi Kocatepe’yi batırdı. O gün saat 13.45 sularında Ankara’da görev yapan İngiliz Askeri Ateşe Türk Genelkurmay Başkanlığı adına Kıbrıs’taki İngiliz ordusundan Baf bölgesinde görülen gemilerin kimliğini tespit etmesini istiyordu. Fakat yoğun hava trafiği yüzünden İngilizler keşif uçağı Nimord’u bölgeye göndermeyi reddetmişlerdi. Aynı saatlerde Joseph Sisco, Yunan Cuntası Şefi İonnidis’e Baf açıklarında bir Yunan konvoyu olup olmadığını soruyordu. İonnidis’in cevabı son derece manidardı: “Eğer Türkler Kıbrıs’ın Tehlike Bölgesinde Yunan gemileri görürlerse, Türklere bu gemileri batırmalarını söyleyin.” Bunun üzerine Kissinger Ecevit’i arayıp bilgilendirmişti. Ecevit ısrar ediyordu: “Yunanistan’ın güvenilir olduğuna inanmıyoruz. İoannidis’in şeref sözü vermesi olsa olsa bir şaka olabilir… Yunan bayrağı taşıyan gemilere ateş açabileceğimizi söylüyor ama onun gemileri Türk bayrağı taşıyor.” Bunun üzerine Kissinger Ecevit’e “kendi gemilerini batırırsan hiç kimse seni suçlayamaz” diyerek ironik bir cevap veriyordu. Ecevit ısrarını sürdürüyordu. Gemilerin Türk gemisi değil, Türk bayrağı taşıyan Yunan gemisi olduğunu söylüyordu. Kissinger sinik üslubuyla “öyleyse, onları batırabilirsin” diyordu (Asmussen, a.g.e.,  s. 111). Sonunda Türk uçaklar gemilerin üzerine dalarak bombalarını bıraktılar. Kocatepe isabet alarak battı. Kocatepe’yi vuran pilotun Türkiye’ye döndüğü zaman uçağının dağa çarptığı bildirildi. Bunun bir kaza mı yoksa intihar mı olduğu hiç bir zaman öğrenilemedi.

Güvenlik Konsey’inin çağırısı ve baskısı üzerine taraflar 22 Temmuz günü ateşkes imzalamayı kabul ettiklerinde Türk birlikleri önceden belirlenen hedeflere ulaşmamıştı. Orgeneral Bedrettin Demirel’in sözleriyle, “inen, atlayan ve çıkan birlikler 22 Temmuz’a kadar birleşememişlerdi. İki günlük cephane ve yiyecekleri vardı. Bunlar tükenmiş olabilirdi. En önemlisi, Girne o güne dek düşürülmemişti.” Saat 17.00’de ateşkes sağlandığında Girne ele geçirilmiş olsa da, Türk birlikleri istedikleri kadar ilerleyememişlerdi. Bu yüzden ateşkese rağmen ilerlemeye devam edildi. Bolu Komando Tugayı 1’inci tabur komutanı Cemal Eruç ateşkesin ihlal edildiğini şu sözlerle anlatıyor: “Çıkan birliklerimiz doğu ve batı yönünde ateşkese rağmen ilerlemeye, yer kazanmaya ve temizliğe devam ediyorlar” (Cemal Eruç, Ceride, İstanbul, Cinus Yayınları, 2014, s. 72) Ayrıca, aralıksız olarak adaya asker ve mühimmat sevkiyatı yapılıyordu. 27 Temmuz gününe kadar adaya 16 bin asker, 46 tank ve 88 helikopter sevk edilmişti. 8 Ağustos’ta rakamlar ikiye katlandı ve 36 bin asker ile 200 tank çıkarıldı.

Türkiye’nin ateşkese rağmen adaya yığınak yapmasından rahatsız olan Yunanistan başbakanı Kostantinos Karamanlis Kissinger’e yazdığı bir mektupta Türk tarafının ateşkesi ihlal ettiğinden yakınıyordu ve Türkiye’nin Helenleri aşağılamak ve küçük düşürmek istediğini ileri sürüyordu. Karamanlis şöyle diyordu: “düşmanınızı yenebilirsiniz ama onu aşağılayamazsınız.”

Türkiye’nin ateşkes anlaşmasına uymamasından Glafkos Kliridis de şikayet ediyordu. O kadar ki, Sovyetler Birliği’ne başvurarak yardım talep etmişti. Fakat Kissinger Kliridis’in bu girişimine çok sert tepki göstermişti. ABD dışişleri bakanı Kliridis’i tehdit ederek Sovyetler Birliği’nin devreye girmesi durumunda “ABD’nin normalde yapmayacağı şeyleri yapabileceğini” söylüyor, Kliridis’i açıkça tehdit ediyordu.

Türkiye adaya sürekli olarak kuvvet yığmasıyla bu savaştan neyi murat ettiğini  açıkça ortaya koymuştu. Türkiye, coğrafi bölünmeyi hedefliyordu. Kuvvet yığmasının tek nedeni bu idi. Nitekim İngiliz Yüksek Komiser Olver 26 Temmuz 1974 tarihinde adadan Londra’ya geçtiği bir mesajda Türkiye’nin geniş bir toprak parçasını işgal ederek coğrafi esasa dayalı federal devlet düzeni için baskı uygulayacağını belirtiyordu. Gerçekten de Türkiye’nin 1960 düzenine geri dönmeye ve anayasal düzeni yeniden tesis etmeye hiç niyeti yoktu. Nitekim Kliridis Türkiye’nin adaya ayak bastığı 20 Temmuz’dan tam üç gün sonra, 23 Temmuz 1974 tarihinde, Rauf Denktaş’a Zürih ve Londra Anlaşmalarını olduğu gibi kabul ettiğini ve uygulamaya hazır olduğunu bildirdiğinde, Türkiye’den gelen yanıt olumsuz olacaktı. Türkiye Kliridis’e Denktaş aracılığıyla gönderdiği cevabi mesajda şöyle diyordu: “Türk hükümeti, Kıbrıslı Rumların on yıl boyunca uygulamaktan kaçındığı ve yok saydığı Zürih-Londra Anlaşmalarına geri dönemez ve bu konuyu görüşemez. Ayrıca, bu anlaşmaların Rum saldırıları karşısında Kıbrıs Türk toplumunu koruyamadığı da artık kanıtlanmıştır.”

Birinci Harekat planlama ve uygulama açısından genellikle “başarısız” olarak değerlendirildi. Girne’nin batısından karaya çıkan askerler Girne’yi alacak kadar ilerlemede epeyce güçlük çekmiş, havadan indirilen paraşütçü birliği de büyük kayıplar vermişti. Bülent Ecevit 23 Temmuz günü Türk ordusunun kayıplarını 57 ölü, 184 yaralı ve 242 kayıp olarak açıklamıştı ama Ankara’da görev yapan İngiliz Askeri Ateşe kayıpların çok daha fazla olduğunu, özellikle paraşüt birliğinin büyük kayıplar verdiğini ileri sürüyordu. Türk ordusunun başarısızlığı karşısında telaşa kapılan Kissinger Amerika’nın Genel Kurmay Başkanı General George Scratchley Brown’u arayarak bu askeri başarısızlığın NATO açısından ne anlama geldiğini soruyordu. Orgeneral Bedrettin Demirel de yabancı askeri ateşelerin Birinci Harekatı “Poorly Planned and Poorly Examined”, yani, “yetersiz planlanmış ve yetersiz icra edilmiş” bulduğunu söylüyordu.

Birinci Harekat esnasında ve sonrasında Türk tarafı sık sık Kıbrıslı Türklere karşı toplu katliam girişimleri yapıldığını ileri sürerek askeri harekatı sürdürüme tehdidinde bulunmuşsa da, bu iddialar doğru değildi. Ne harekatın birinci safhasında, ne de onu izleyen ateşkes sonrasında Kıbrıslı Türkler katliama uğramamıştı. Türk tarafının şikayet konusu ettiği katliamların yalan-yanlış bilgilere dayandığı BM Barış Gücü ve yabancı misyonlar tarafından defalarca Türk tarafına bildirilmişti. Fakat bu süreçte özellikle İngilizler ateşkes ihlalleri devam ederse Kıbrıslı Türklerin saldırıya uğrayabileceği konusunda sık sık uyarıda bulunmuşlardı. Türkiye buna rağmen ateşkes ihlallerini sürdürdü.

Birinci Cenevre Deklarasyonu

Ateşkes kararından sonra üç garantör ülke, Birleşik Krallık, Yunanistan ve Türkiye, görüşmelerde bulunmak üzere Cenevre’de bir araya geldi. 25–30 Temmuz tarihleri arasında yapılan Birinci Cenevre görüşmeleri BM’nin 20 Temmuz 1974 tarihinde yayınladığı 353 numaralı kararı çerçevesinde gerçekleştirildi. BM bu kararında bütün devletleri Kıbrıs’ın egemenliğine, bağımsızlığına ve toprak bütünlüğüne saygı duymaya davet ederek, derhal ateşkes yapılmasını, Kıbrıs Cumhuriyeti’ne karşı yabancı askeri müdahalenin derhal sona erdirilmesini, Kıbrıs Cumhuriyeti’nde uluslararası anlaşmalara aykırı olarak bulunan yabancı askeri personelin derhal adadan çıkmasını ve üç garantör ülkeyi bir araya gelerek bir an önce bölgede barışı ve Kıbrıs’ta anayasal hükümeti tesis etmeye davet etmişti.

Birinci Cenevre konferansı dışişleri bakanlarının yayınladığı ortak deklarasyonla sonuçlandı. Buna göre, Kıbrıs Rum ve Yunan güçlerinin kuşatması altında bulunan Kıbrıs Türk “enklavları” boşaltılacak, esir düşen asker ve siviller karşılıklı olarak iade edilecek, BM’nin 353 numaralı kararı çerçevesinde bölgede barışın, Kıbrıs’ta da anayasal hükümetin kurulması için görüşmeler yapılacaktı. Ortak açıklamada, ayrıca, 8 Ağustos tarihinde Garantör Ülkelerin yanı sıra iki toplumun temsilcilerinin de katılacağı görüşmelerin başlayacağına da yer veriliyordu. Bu görüşmelerde ele alınacak başlıca konular “anayasal düzene geri dönülmesi” ve “Cumhurbaşkan Yardımcısı’nın 1960 anayasası çerçevesinde göreve geri dönmesi” olarak belirlendi. Ortak açıklamada bir yandan “1960 anayasasından” ve “anayasal düzene geri dönülmesinden” söz edilirken, diğer yandan da Türk tarafının ısrarıyla açıklamaya giren bir cümle Türkiye’nin adada kurmak istediği “yeni nizamın” habercisiydi. Türk tarafı “Kıbrıs Cumhuriyeti’nde fiilen Türk ve Rum olmak üzere iki muhtar idare vardır” ifadesinin ortak açıklamaya girmesinde ısrar etmiş ve bunda da başarılı olmuştu. Bu ifadeler kendi içinde bir çelişkiyi işaret ettiği kadar, aslında Türk tarafının coğrafi temelde federal bir çözüme yöneldiğinin de en açık göstergesiydi.

İkinci Cenevre Görüşmeleri: “Ayşe Tatile Çıkıyor”

İlginçtir, daha düne kadar Zürih ve Londra Anlaşmalarının “yeterli” ve “işler” olmadığını ileri süren ve bu yüzden “anayasada esaslı değişikliklerin” yapılması gerektiğini savunan Kıbrıs Rum tarafı Cenevre görüşmelerinde anlaşmalara geri dönülebileceğini ifade ediyordu. Hatta Kıbrıslı Türkler lehine bazı önemli değişikliklerin yapılabileceğinden (Kliridis Cenevre’de Kıbrıslı Türklerin özerk idare talebini kabul ederek, iki-toplumlu Kıbrıs devletinden söz etmişti) söz ediyordu. Ancak bu kez düne kadar Zürih ve Londra Anlaşmalarına dönmeyi savunan Türk tarafı artık anlaşmalarının “işe yaramadığını” ve köklü değişiklikler yapılarak coğrafi temele dayalı federal bir devlet düzeninin kurulması gerektiğini savunuyordu. Türkiye bu tavrıyla aslında Birinci Cenevre görüşmelerinde yayınlanan ortak açıklamadan uzaklaşıyordu. Rauf Denktaş Cenevre görüşmelerinde “Kıbrıs anayasasına geri dönülemeyeceğini”, “bunun için çok geç olduğunu”, bu anayasanın “Kıbrıslı Türkleri koruyamadığını”, bu yüzden Kıbrıs Cumhuriyeti’ni yeni bir yapıya kavuşturmak gerektiğini ileri sürerek toplumların kendi kendilerini yöneteceği ayrı bölgelerde toplanmasını savunuyordu. Türk heyeti de “ya coğrafi federasyonu dayatırız ya da savaşırız” havasındaydı. Nitekim dışişleri bakanı Turan Güneş her şeyden daha çok konferansı nasıl “yıkacağını” düşünüyordu. Ecmel Barutçu’nun da itiraf ettiği gibi, “edebince bu konferansı nasıl yıkacaktı, soru buydu.”

Türk tarafı ABD’nin teşviki ile son bir hamle yaparak coğrafi esasa dayalı federasyon temelinde iki ayrı öneri sundu. Rauf Denktaş’ın Glafkos Kliridis’e verdiği ve Kıbrıs Türk idaresinde kalacak olan toprak oranının %34 olarak belirlendiği “iki bölgeli, iki-uluslu” federal bir devlet şeklini öngören önerinin yanı sıra, Türk heyetinin sunduğu ve adını dışişleri bakanı Turan Güneş’ten aldığı ama aslında Kissinger’in Türk tarafına dayattığı “çok-kantonlu-federasyon” tezini içeren “Güneş Planı”… Bu planda öngörülen biri büyük beşi küçük olmak üzere, Kıbrıslı Türklerin idaresine girecek altı kantonun toplam toprak oranı da %34 olarak belirlenmişti.

İkinci Cenevre görüşmelerinde Turan Güneş 13 Ağustos 1974 tarihinde gece saat 10.20 ve 12.00 (gece yarısı) arasında uzun bir değerlendirme yaptı. Güneş şöyle diyordu: “Kıbrıs’ın yaşadığı tecrübelerden sonra yeni bir anayasal düzen kaçınılmazdır. Bu yeni anayasal düzende bağımsız Türk ve Rum idarelerinin kurulacağı ayrı coğrafi bölgeler olmalıdır”. Çözümün adının ne olacağının önemli olmadığını ileri süren Güneş, “konuyu kolaylaştırmak için” önerdiği düzene “federasyon” denilebileceğini söylüyordu. Turan Güneş “neden federasyon” sorusuna ise şu yanıtı veriyordu: “O tarihe kadar biriken bütün deneyimler, iyi niyetle denenen bütün modellerin başarısız olduğunu göstermiştir….” Güneş, devamla, federal düzenden söz ederken çeşitli sorunlarla karşı karşıya gelineceğini, her şeyden önce bölgelerin nerede ve hangi büyüklükte olacağı, bölge hükümetlerinin yetkileri gibi sorunları konuşmak gerekeceğini, bunu da uzmanların yapabileceğini ileri sürüyordu. Fakat “Temel İlkelerin” derhal şimdi kabul edilmesini istiyordu. Turan Güneş, “bir Kıbrıs ulusunun olmadığını, adada iki ulusun ve iki halkın bulunduğunu ve olayların coğrafi ayrılığı kaçınılmaz kıldığını” iddia ediyordu ve “coğrafi bölünmenin Enosis ile Taksimi imkansız kılacağını”, çünkü bir “korku ve özdenetim dengesinin” kurulacağını ileri sürüyordu.

Cenevre’de Kıbrıs Rum tarafını temsil eden Galfkos Kliridis ise başbakan Bülent Ecevit’in işgalden önce yaptığı açıklamalarda amacının coğrafi ayrılık değil, Kıbrıs Türk toplumunun özerkliğini güçlendirmek olduğunu açıkladığını, şimdi ise yepyeni bir durumla karşı karşıya kaldığını, bunun için konferansa ara verip Kıbrıs’a giderek istişarede bulunmak zorunda olduğunu söylüyordu. Türk tarafı Kliridis’in teklifini kabul etmiyordu. 14 Ağustos 1974 tarihinde saat 12.10’da yeniden başlayan görüşmeler Denktaş’ın önerdiği iki bölgeli federasyon önerisi üzerinde yoğunlaştı. Kliridis Denktaş’ın önerisine itiraz ediyordu. Binlerce Kıbrıslı Rum’un evinden kovulacağını, ayrıca, Türk bölgesinde kalacak olanların siyasi haklarını yitireceğini belirten Kliridis, böyle bir çözümü kabul edemeyeceğini söylüyordu. “Neden fonksiyonel federasyon görüşmeyelim” diyerek idari federasyona kapı açan Kliridis 36 saatlik erteleme talebini yineliyordu. Turan Güneş Kliridis’in öneri ve taleplerini geri çeviriyor, Yunanistan ile Kıbrıslı Rumları “iyi niyetli olmamakla” suçluyordu. Bunun üzerine, İngiltere dışişleri bakanı Callaghan Turan Güneşe sert bir dille yükleniyordu ve “askeri güçle çözüm bulamayacağını, çözümün masada bulunacağını ve müzakere etmekten kaçmakla kan akıtılmasına neden olacağını” söylüyordu. Konferansın başarısız olması durumunda ne olacağını soran Callaghan, pek çok sorunun çözümsüz kalacağını ve Türk tarafının şiddete başvuracağının kesin olduğunu vurguluyordu. Callaghan Kliridis’in tavrının olumlu olduğunu da belirterek, bunun kayıtlara geçmesini istiyordu. Kliridis’in son önerisi fonksiyonel federasyon anlayışına dayanıyordu. 1960 Anayasasının iyi işleyen bir anayasa olmadığını ve esaslı bir değişiklik için görüşmelerin yapılması gerektiğini ileri süren Kliridis, “iki topluma önemli oranda özerklik tanınmasını” dile getiriyor ve Kıbrıs devletinin “iki-toplumlu bir devlet” olduğunu vurguluyordu.

Gelgelelim Turan Güneş tavrında ısrar ediyordu. Kıbrıs Rum tarafının Türkiye’nin şartlarını “derhal” kabul etmesini istiyordu. Aksi halde “diplomatik yolların tıkandığı” varsayılacaktı. Bunun üzerine Glafkos Kliridis sözcüklerin üzerine basa basa ve yüksek bir ses tonuyla “köşeye sıkıştırılmayı reddediyorum, baskılara boyun eğmeyeceğim” dedi. Fakat Turan Güneş baskı uygulamaya devam ediyordu. Kliridis, “silah şakağımda müzakere etmeyi reddediyorum. Varsın orduları ilerlesin, savaşacağız” diyerek tepki gösteriyordu. Bu arada, James Callaghan ABD dışişleri bakanı Kissinger’den gelen önemli bir mesajı Kliridis’e iletmişti. ABD, Türk birliklerinin ilerlemesini durdurmak için Kıbrıs Rum tarafından Kıbrıs Cumhuriyeti topraklarının yaklaşık %30’unun Kıbrıs Türk bölgesi olmasını kabul etmesini istiyordu. Büyük bir çaresizlik içine yuvarlanan Kliridis, Callaghan’a İngiltere’nin yardım etmeye hazır olup olmadığını sordu. Callaghan, Birleşik Krallığın ancak ABD veya BM ile birlikte harekete geçme olanağı olursa bir şeyler yapabileceğini söylüyor fakat Kissinger ile BM Genel Sekreteri Kurt Waldheim’ın destek sözü vermediklerini belirtiyordu. Sovyetler Birliği ise tavrını Kıbrıs Rum tarafına önceden bildirmişti. Kliridis, Sovyetler Birliği’ne adada üs vermeyi teklif etmişti ama Sovyetler Birliği ancak ABD ile birlikte bir müdahale söz konusu olursa devreye girebileceğini söylemişti. Kliridis Atina’dan askeri destek gelmeyeceğini zaten biliyordu. Tam bir çaresizlik içindeydi. O günleri yıllar sonra şu sözcüklerle anlatacaktı: “Son yüzyılda Kıbrıs tarihinde hiç bir lider bilmiyorum ki, zamanın tükendiğini ve alacağı karar ne olursa olsun Kıbrıs’ın önemli bir kısmının Türk kuvvetlerinin eline geçeceğini biliyor olsun… İşte 13 Ağustos 1974 tarihinde kendimi böylesi bir acizlik ve iktidarsızlık içinde buldum.”

Artık Cenevre Konferansının son dakikalarına gelinmişti. Türk tarafı Callaghan’ın bütün ısrarlarına rağmen Glafkos Kliridis’e 36 saatlik bir süre tanımak istemiyordu. Callaghan, konferansı 36 saat erteleyecek bir öneri yaptığında saatler sabah 2.45’i gösteriyordu. İngiliz dışişleri bakanı masadakilere soruyordu: “Meslektaşlarım Perşembe sabahı konferansa dönüyorlar mı?”

Kliridis: “ben Perşembe sabahı konferansa dönemeye hazırım.”

Mavros: “dönmeye hazırım.”

Callaghan: “ben de dönmeye hazırım.”

Denktaş: “eğer Türkiye gelirse ben de gelirim.”

Turan Güneş, sessiz kalıyor, hiç bir şey söylemiyordu. Bunun üzerine söz alan Callaghan: “durum budur” diyordu, “üç kişi dönmeye hazırdır. Dördüncü, Türkiye gelirse gelecek. Türk tarafı ise gelecek gibi görünmüyor…”

Türk tarafı gerçekten de konferansa dönmeyecekti. Turan Güneş zaten konferansı çoktan  “bitmiş” ilan etmişti ve Ankara’dan gelecek “Ayşe Tatile Çıkabilir” mesajını bekliyordu. Bunun anlamı “askeri harekâta devam” demekti. Nitekim o günün sabahında, ateşkes boyunca adaya yığınak yapan Türkiye  silahlı kuvvetlerini adanın doğusu ile batısına doğru harekete geçirerek iki gün içinde adayı bölen Atilla Hattını çizecekti.

Görüleceği gibi, Türk tarafı 15 Temmuz darbesiyle “bozulan anayasal düzeni yeniden tesis etmek” bahanesiyle yola çıktı fakat Garanti Antlaşmasını çiğneyerek bambaşka bir düzen kurmaya yöneldi. Coğrafi ve demografik ayrılık esasına dayalı federal bir devletin kurulmasından söz ediyordu. Daha sonraları ise “iki devletli konfederasyon” diyecekti. Kısacası, adaya bir “kuvvet nizamı” dayatmak istiyordu. Fakat hem demokratik meşruiyetten hem de uluslararası meşruiyetten yoksun olan bu “nizam” bugüne kadar kabul görmedi…

Γ.

CIA Belgeleri: ABD, Türkiye’yi Kıbrıs‘ın dışında tutmak istemiş

 Euronews  •   28/01/2017

Türkiye’nin 20 Temmuz 1974’te başlattığı Kıbrıs Barış Harekatı öncesinde dönemin ABD yönetiminin Türkiye’yi “Kıbrıs’ın dışında tutmaya” çalıştığı ortaya çıktı.

ABD Merkezi İstihbarat Teşkilatının (CIA) erişime açtığı gizli belgelere göre, EOKA terör örgütü lideri Nikos Sampson’un adayı Yunanistan’a bağlamak amacıyla Makarios’a karşı 15 Temmuz 1974’te darbe yapması ve sonrasındaki gelişmeler ABD yönetiminin o günlerdeki öncelikleri arasında başı çekti.

Yaklaşık 12 milyon sayfalık belgeler arasında dikkat çekenlerden biri 16 Temmuz 1974 tarihli “Çok Gizli” damgalı belge oldu.

Buna göre, Richard Nixon yönetiminde dönemin ABD Dışişleri Bakanı olan Henry Kissinger başkanlığında CIA, Pentagon ve birçok kurumun yöneticilerinin katılımıyla “Washington Özel Eylem Grubu” toplantısı düzenlendi. Sampson darbesinin ertesi günü yapılan toplantının konusu sadece Kıbrıs oldu.

Tutanaklara göre, Kissinger toplantıya katılanlardan değerlendirmelerini aldı ve Kıbrıs konusunda izlenecek politikaları belirlemeye çalıştı.

Kissinger’ın TBMM’nin 18 Temmuz’da özel oturumla yapacağı toplantının ne anlama geldiğini sorması üzerine dönemin CIA Direktörü William Colby, “Türkiye’nin güçlerini Kıbrıs’a gönderme niyetinde olduğu” şeklinde yorumladı.

Bunun üzerine Kissinger, “Buna inanamıyorum. Makarios’u tekrar iktidarda görmek istemelerine inanamıyorum.” dedi.

Söz alan ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Joseph Sisco ise Türkiye’nin askeri müdahalesinin iki amaç taşıyacağını, bunların adadaki Türk toplumu korumak ve adayı Yunanistan’a bağlama amacı taşıyan “enosis” politikasını engellemek olduğunu söyledi.

Kissinger ise yine araya girerek, “Makarios’u destekleyecekleri akla hayale sığmıyor.” diye konuştu.

Toplantının sonlarına doğru Kissinger, ABD’nin Kıbrıs’taki durumla ilgili iki amacı bulunduğunu söyledi. Kissinger, şöyle devam etti:

“Amaçlarımızdan biri durumun uluslararası boyut kazanmasını önlemek, ikincisi eğer bir iç savaş çıkarsa komünistlerin durumu suistimal etmek üzere cesaret kazanmasına karşı kendimizi hazırlamak. Yapmamız gereken ilk şey Yunanistan’ı ayrıştırmak ve bunu hemen bugün yapmak. Ayrıca Türkleri de bu işin dışında tutmamız gerekiyor.”

Darbeci Sampson’u meşru yönetim olarak tanımayacaklarını aktaran Kissinger, Sampson’u bir “kukla” olarak nitelendirdi.

Kissinger, toplantının son bölümlerinde de “Öncelikle sahadaki durum nedir, bunu öğrenelim. Daha sonra kimi destekleyeceğimize karar veririz.” ifadesini kullandı.

Toplantıya katılanlardan Atina ve Ankara’ya odaklanmalarını isteyen Kissinger, Türkiye’nin ne istediğini bilmek gerektiğini vurguladı.

Kissinger, toplantı tutanaklarının son cümlesinde ise “Türkleri ve Sovyetleri bunun dışında tutmalıyız. Kıbrıs’taki iç durumun nasıl geliştiğini görmeliyiz.” dedi.

“Türkiye’yi geciktirmek asıl sorun”

Takip eden günlerde de CIA Ulusal İstihbarat Bülteni ve diğer belgelerde Kıbrıs konusuna en başta yer verildiği dikkati çekti. Bu belgelerde Türkiye’nin güneye doğru askeri birliklerini kaydırdığı, olası bir müdahale için askeri önlemler aldığı bilgisi aktarıldı.

CIA’in 19 Temmuz 1974 tarihli “Çok Gizli” damgalı bir başka belgesinde ise CIA Direktörü William Colby’nin Kissinger gibi Türkiye’nin Kıbrıs’a müdahalesini engelleme ya da geciktirme fikrinde olduğu göze çarptı.

Yine Kıbrıs konusunda Dışişleri Bakan Yardımcısı Robert Ingersoll başkanlığında yapılan “Washington Özel Eylem Grubu” toplantısında söz alan Colby, “Asıl sorun Türklerin pazartesiye (22 Temmuz 1974) kadar adayı işgal etmesini geciktirmek.” ifadesini kullandı.

ABD, Kıbrıs’a asker göndermeyi düşünmüş

CIA belgelerinde, Kıbrıslı Başpiskopos Makarios’un adadan kaçmasına yol açan 15 Temmuz darbesinden sonra ABD yönetiminin adaya asker gönderme düşüncesini ele aldığı da ortaya çıktı.

18 Temmuz 1974’te yapılan üst düzey toplantının tutanaklarına göre, ABD Dışişleri Bakanı Kissinger, ABD askerini adaya gönderme ihtimalini gündeme getirdi.

Kissinger, ABD Genelkurmay Başkanı General George Brown’a, “Mesela eğer ihtiyaç duysak, 82. hava indirme bölüğünü Kıbrıs’a göndermek ne kadar sürer?” diye sordu.

Brown ise Kissinger’a şu yanıtı verdi:

“Kuzey Carolina’daki Fayetteville’de iki saatte hazır olacak şekilde sürekli alarmda tutulan bir bölük var. Bu askerleri oraya göndermek için C-130 uçakları gerekli. İki saatte hazır olabilirler ama onları Kıbrıs’a götürmek 12 saati bulur. Bir ya da iki taburun oraya (Kıbrıs’a) götürülmesi ise 18 saat sürebilir.”

Bunun ardından Kissinger, General Brown’dan Kıbrıs’a asker gönderme süreleri hakkında rapor istedi. Brown da “Tabii ayrıca Avrupa ve Almanya’da daha hızlı gönderebileceğimiz birlikler bulunuyor.” dedi.

Kıbrıs’taki darbe ve barış harekatı

15 Temmuz 1974 tarihinde Yunanistan’daki cuntanın desteğiyle EOKA lideri Nikos Sampson, adayı Yunanistan’a bağlamak amacıyla Makarios’a karşı bir darbe gerçekleştirerek iktidarı kısa süreyle ele geçirmişti. Bu hareket karşısında Türkiye, 1960 Garanti Antlaşması çerçevesinde önce İngiltere’ye ortak müdahale teklifinde bulunmuştu.

Türkiye, İngiltere’nin olumsuz cevap vermesi üzerine adadaki Türklerin güvenliğini de dikkate alarak dönemin Başbakanı Bülent Ecevit’in “Ayşe tatile çıksın” mesajıyla 20 Temmuz 1974 günü Barış Harekatı’nı başlatmıştı. Böylece Kıbrıs’ın Yunanistan’a ilhakı önlenmiş, Kıbrıs Türk halkının varlığı da güvence altına alınmıştı. Kıbrıs Türk Barış Harekatı’nın ardından Yunanistan’daki cunta idaresi de iktidarı kaybetmişti.
AA

Δ.

ABD, bölünmüş Kıbrıs isityordu

İki İngiliz gazetecinin yazdığı “Kıbrıs Komplosu” adlı kitapta, ABD’nin, adanın bölünmesine yeşil ışık yakan bir planı 1964’de hazırladığı ve 1974’deki Türk harekatını yüreklendirdiği öne sürülüyor

Zafer Arapkirli – Londra

 

Kıbrıs’ta 1974’te gerçekleştirilen barış harekatına ABD’nin “yarım ağızla karşı çıktığı”, aslında “adanın bölünmesinden yana olduğu” öne sürüldü. Dönemin ABD Dışişleri Bakanı Henry Kissinger’ın da, 1974’te “Watergate skandalıyla boğuşurken Kıbrıs ile fazla ilgilenemediği” açıklamasının doğru olmadığı, aslında Makarios’un devrilmesinden memnun olduğu dile getirildi.

İngiliz gazeteciler Brendan O’Malley ve Ian Craig tarafından yazılan “Kıbrıs Komplosu” adlı kitapta yer alan iddialar arasında, 1964’te ünlü “Johnson mektubu” ile durdurulan Türkiye’nin harekat girişiminin, 1974’te başarılı olmasının ardında, Amerikan yönetiminin “bilinçli olarak işi ağırdan aldığı” ve Türkiye’ye “belli bir noktaya kadar ilerleyebilirsiniz mesajı verdiği” de yer alıyor.

Kitapta, ABD ve İngiltere’nin, 1960’lardan beri Kıbrıs adasının kontrollü olarak bölünmesi konusunda gizli planlar yaptıkları, ABD’nin “kendi üsleri ve dinleme faaliyetlerini sağlama almak için İngiltere’nin çekilme ihtimaline karşı her zaman Türkiye’nin bir miktar toprağı kontrol etmesinden yana tavır aldığı” belirtiliyor.

Kitapta, Türkiye’nin 1974 Barış Harekatı’nda uyguladığı planın, 1964’te Amerikalılar tarafından hazırlanan gizli planın ayrıntılarıyla “büyük ölçüde çakıştığını” da anlatıyor. 20 Temmuz Barış Harekatı’nın 25’inci yıldönümü nedeniyle büyük yankı uyandırması beklenen “Kıbrıs Komplosu”nda harekat öncesi durum, savaş günleri, barış görüşmeleri ve Washington – Londra – Ankara – Atina eksenindeki uluslararası gizli pazarlıklara ilişkin ilginç ayrıntılara yer veriliyor. Türkiye ile İngiltere arasında geniş çaplı bir çatışmanın eşiğinden dönüldüğüne ilişkin İngiltere Dışişleri eski Bakanı James Callaghan’ın anıları da kitapta yer alıyor.

Kitaptan bölümler

20 Temmuz, Saat 04.20

Kissinger telaşla Londra’yı, Callaghan’ı aradı. Türkler Kıbrıs’ı işgale başlamıştı. Callaghan doğru Downing Street’e gitti. Şehir dışında bulunan Başbakan Wilson derhal Londra’ya hareket etti. Yunanistan, Türkiye ve SSCB büyükelçileri aranarak, duruma müdahale edilmesi istendi. Adaya, acilen ilave İngiliz birlikleri ve gemileri gönderildi. Atina gibi Londra ve Washington da şaşkındı. Türklerin şakası yoktu…

Başkan Nixon, aynı 1964’de Johnson’un İsmet İnönü’ye gönderdiği türden sert bir mektubu Atina’ya, Yoannides’e gönderdi. Geniş çaplı bir savaş önlenmeliydi. Atina’da askerler bölünmüş. Bir kısmı Türkiye’ye karşı savaş ilan edilmesini isterken, bir kısmı, zararın neresinden dönülürse kardır diyordu.

21 Temmuz, Saat 16.25: Gökten bomba ve asker yağıyor

Yunanistan Dışişleri Bakanı, Londra’yı aradı. Türk bombardımanı şiddetlenmiş, adaya yağmur gibi Türk askeri ve bombası yağıyordu. Kissinger, Ecevit’i arayarak ateşin kesilmemesi halinde ABD’nin Trakya Bölgesi ve Anadolu’daki nükleer silahlarını geri çekme tehdidinde bulundu. Bu tehdide aldırmayan Ecevit hemen ardından Callaghan’ı aradı ve Atina’da Sovyet yanlısı bir yönetimin iktidarı ele geçirebileceğini söyledi. Bu bilgiyi Kissinger’dan öğrendiği sanılıyordu.

Amerikalılar’ın, aynı 1964’te yapılan gizli plana benzer biçimde, Türk harekatının Girne – Lefkoşa – Lefke üçgenindeki bir bölgeyi ele geçirmekle sınırlı kalması için uğraşıyordu. Türkiye, Kissinger’ın harekatın gelişimiyle ilgili en küçük ayrıntıları bile ne kadar iyi bildiğinden şaşkındı. Kissinger Ecevit’i arayıp şunları söyledi:
“Köprübaşını ele geçirdiniz. Takviye güçleriniz de adaya çıkmak üzere. Ateşkes ilan ederseniz, yine de güçlerinizi yığmayı sürdürebilirsiniz.”

Kissinger, Nikos Sampson darbesini ve ardından gelen Türk harekatını nasıl olup da hafife aldığı ya da istihbarat uyarılarına nasıl olup da kulak asmadığı sorulduğunda şu yanıtı veriyor:

“Bakın… CIA her olay olduğunda bir yığın uyarıda bulunur. Bunların da başkana verilen brifinglere kaç tanesini getirir bilmiyorum. Mayıs ayı (1974) boyunca da Washington’da değildim. 10 – 18 Haziran arası da yoktum. Bilemem. Atina’daki büyükelçimiz Henry Tasca’ya, cuntacıları uyarmasını söylemiştim.”

Oysa CIA, temaslarını doğrudan cuntacılarla yapıyor, Tasca’ya bile bilgi vermiyordu.

Bu iddialara katılmadığını söyleyen Kissinger, “Neden tam da o dönemde bir bunalım isteyelim ki?” görüşüne karşılık, “Yoannides iktidarından kurtulmak istemiş olamaz mısınız?” diye sorulduğunda da şöyle yanıtlıyor:
“Bu konuda bana bir tek belge bulamazsınız. Sadece gazeteci rüyası…”

23 Temmuz 1974 : İngiltere – Türkiye savaşın eşiğinde

Türk birliklerinin Lefkoşa Havaalanı’na doğru harekete geçtiği ve havaalanını almak niyetinde oldukları haberi geldi. Havaalanında Britanya ve Kanada askerleri vardı. 500 asker, BM birlikleri içinde görev yapıyordu. Klerides, İngilizler’i anlaşmalardan doğan yükümlülüklerini yerine getirerek havaalanını teslim etmemeleri için uyardı. Callaghan Ecevit’i arayarak sert bir uyarıda bulundu, “Havaalanına saldırırsanız güç kullanırız” dedi.

İlave 1300 İngiliz askeriyle 14 Fantom uçağı gönderildi. Adadaki tüm İngiliz askerleri alarma geçirildi. BM Genel Sekreteri Kurt Waldheim da devreye girerek Ecevit’i uyardı. Ama Kissinger oralı değildi. Ecevit hala yumuşamıyordu. Bu gelişmeler “Türkiye’nin kontrollu bir işgalini öngören” 1964 Gizli Planı’ndan ciddi bir sapma anlamına geliyordu.
Ecevit, karşı bir öneriyle İngilizleri aradı. Havaalanına saldırılırken İngiliz askerlerine dokunulmayacaktı. Wilson çılgına dönmüştü. Kanadalılar’ı feda edecek bir pazarlığa girmesi isteniyordu. Sonunda anlaşma sağlandı, ama Wilson o günleri anarken, “Meslek hayatımın en korkulu anlarını yaşadım. 1945’den sonra Süveyş krizi hariç, İngiltere’nin sıcak savaşa en çok yaklaştığı günlerdi” diyordu.

Kissinger: Makarios’a bayılmıyorduk

ABD Dışişleri eski Bakanı Kissinger, anılarını yazdığı kitapta, 1964 Gizli Planı’na değinmiyor. Oysa George Ball (ABD Dışişleri Bakan Vekili) ve Dean Acheson tarafından hazırlandığı bildirilen plana göre Rumlar Enosis ilan edecek, Türkler de ABD’ye askeri üs garantisi karşılığında belli bir bölümü işgal edebilecekti. Kissinger, “Makarios’u, Akdeniz’in Castro’su olarak gördüğü” yolundaki iddiaları reddediyor, ama şunları söylüyor:
“Makarios’a bayılmadığımız doğruydu. Ama onu devirmek için plan yapmadık. Kıbrıs’ı Doğu Bloku’na sokmak istemesinden endişe duyduğumuz ise doğrudur. Castro olduğu için değil, kendi rolünü fazla büyüttüğü için ve her iki tarafı da birbirine karşı kullanmaya çalıştığı için. Her iki taraftan da süper devletleri kastediyorum.”

Ε.

Αποκάλυψη ΣΟΚ: “Ο Νίξον ήταν αντίθετος στην εισβολή στην Κύπρο, γι αυτό ανατράπηκε”

Από

Νικόλας Γεωργίου

07/01/2014

Το εβραϊκό λόμπι είχε ανατρέψει τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Ρίτσαρντ Νίξον επειδή ήταν αντίθετος με την εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο, αντίθετα με τον τότε Υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Χένρι Κίσινγκερ, ο οποίος την υποστήριζε σύμφωνα με τον Τούρκο πρώην Υπουργό Υγείας, Χαλίλ Σιβγκίν, δεξί χέρι του πρώην Προέδρου της Τουρκίας Τουργκούτ Οζάλ.

Σε δηλώσεις του στο τηλεοπτικό κανάλι aHaber, ο Χαλίλ Σιβγκίν υποστήριξε ότι ο Νίξον είχε χάσει το αξίωμά του επειδή αντιτάχθηκε στην απόβαση της Τουρκίας στην Κύπρο, κάτι που δεν εξυπηρετούσε τα σχέδια των Ισραηλινών.

“Το σκάνδαλο Watergate προέκυψε εξαιτίας αυτής της σκληρής στάσης του Νίξον. Εμείς, για να μπορέσουμε να επέμβουμε στην Κύπρο, χρειαζόταν η έγκριση των ΗΠΑ. Αλλά υπήρχε η εκτίμηση ότι ο Νίξον δεν θα επέτρεπε να γίνει κάτι τέτοιο. Το ίδιο και ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης. Ο τρίτος τη τάξει ήταν τότε ΥΠΕΞ ήταν ο Κίσινγκερ. Ο Νίξον έχασε τη θέση του, αλλά ο Κίσινγκερ παρέμεινε στη θέση του και είναι εκείνος που μας έδωσε τη δυνατότητα για να επέμβουμε στην Κύπρο. Δηλαδή, οι δυνάμεις, που έριξαν από τη θέση τους το Νίξον και το δεύτερο τη τάξει, κράτησαν στη θέση του τον εβραϊκής καταγωγής Κίσινγκερ για να καταφέρουμε να επέμβουμε στην Κύπρο”, δήλωσε ο πρώην Υπουργός του Τουργκούτ Οζάλ.

Σύμφωνα με τον Χαλίλ Σιβγκίν, η δύναμη αυτή ήταν το εβραϊκό λόμπι. «Η Κύπρος για τους Εβραίους είναι πολύ σημαντική. Εάν η Κύπρος βρίσκεται στα χέρια της Ελλάδας, τότε οι ορθόδοξοι δεν θα έχουν καλές σχέσεις με το Ισραήλ. Οι πολιτικές Ελλάδας και Ισραήλ είναι αντίθετες μεταξύ τους. Εμείς ως Τούρκοι δεν έχουμε κάποια εχθρότητα με τους Εβραίους. Με αυτή την επιχείρηση δεν θα επιτρεπόταν να περάσει η Κύπρος στα χέρια της Ελλάδας. Σε περίπτωση που περνούσε στα χέρια της Ελλάδας τότε θα δημιουργείτο κίνδυνος για το Ισραήλ. Αυτοί ήταν οι υπολογισμοί που έγιναν. Τουλάχιστον, η Κύπρος θα χωριζόταν στα δύο. Εμείς θα βρισκόμασταν σε διαμάχη με την Ελλάδα, αλλά αυτό δεν θα αποτελούσε απειλή για το Ισραήλ“, είπε ο Χαλίλ Σιβγκίν.

Πηγή: KYΠΕ

 

2. ΓΡΑΦΑΜΕ… ΓΙΔΙΑ(!!!), που “ΒΓΑΖΕΤΕ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΑ” παλιο… κλέφτες,  ΣΤΙΣ 31-07-2012 / “ΑΡΧΑΓΓΕΛΟΣ“

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ

1. «Οδηγός» Πληροφορία

    α. Πρόσφατα, (Ιούλιος 2012), ο Τούρκος ερευνητής της Οθωμανικής Ιστορίας και συνεργάτης της ε/φ «Χουριέτ», Μουράτ Μπαρντακτσί, (MuratBardakçı), έγραψε στην υπόψη εφημερίδα, πως υφίσταται πρόσθετο τηςσυνθήκης της Λωζάννης πρωτόκολλο, μεταξύ της Μ. Βρετανίας και της Τουρκίας, (προφανώς μυστικό), το οποίο υπεγράφη, όπως και όλη η συνθήκη, στις 24 Απρ 1923.

   β. Από την Τουρκία το πρωτόκολλο φέρεται ότι υπέγραψε ο τότεΤ/ΥΠΕΞ, Στρατηγός Ισμέτ (Ινονού) και από τη Μ. Βρετανία, ο «Ανώτερος Συμμαχικός Επίτροπος», στην Κωνσταντινούπολη, Βρετανός Σερ Ράμπολντ.

  γ. Με βάση το πρωτόκολλο αυτό, το οποίο φέρεται να έχει 21 άρθρα (πρόνοιες), μεταξύ των άλλων, η Τουρκία φέρεται επίσης, ότι:

      (1) Θα παραδώσει την κυριαρχία των Στενών των Δαρδανελλίων, μαζί με όλους τους – περί τα Στενά – φυσικούς και άλλους οικονομικούς πόρους, στη Μ. Βρετανία, στις 24/04 προς 25/04/2023.

     (2) Θα αποδεχθεί / αναγνωρίσει επίσημα την οικουμενικότητα του «Οικουμενικού Πατριαρχείου», το 2023.

    (3) Το «Οικουμενικό Πατριαρχείο» θα μετατραπεί, επίσης το 2023, σε ένα «Ορθόδοξο Βατικανό», το οποίο θα έχει μία συγκεκριμένη «έκταση κυριαρχίας», η οποία θα συμπεριλαμβάνει και την εκκλησία της «Αγίας του Θεού Σοφίας», ενώ θα έχει ως κεντρική εκκλησία, τον Άγιο Γεώργιο.

    (4) Η Αγία Σοφία θα μετατραπεί το 2023 και πάλι σε Χριστιανικό λειτουργούντα Ι. Ναό. (Τ/ΜΜΕ)

2. Λοιπά, για την Ανάλυση, Δεδομένα Πληροφοριών:

    α. Η εκδηλωθείσα στόχευση της «Δύσης» κυρίως στον ενεργειακό πλούτο της Α. Μεσογείου, (πετρέλαια, φυσικό αέριο), είτε σε επίπεδο Κυβερνήσεων, (πχ Η.Π.Α. – Μ. Βρετανία κλπ), είτε σε επίπεδο εταιρειών, (πχ SHELL, EXXON MOBIL, CHEVRON κλπ), αλλά και στον αντίστοιχο πλούτο στο Αιγαίο πέλαγος, καθώς και Νως της Κρήτης.

  β. Οι επαναλαμβανόμενες, «από καιρού εις καιρόν», δηλώσεις, (κυρίως των Η.Π.Α. / οι Κ-Β σεις των “ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΩΝ”), περί διαμοίρασης του ενεργειακού αυτού πλούτου, ανάμεσα σε Ελλάδα – Κύπρο και Τουρκία, όπως ασφαλώς και στο Ισραήλ και όχι μόνον σε Ελλάδα και Κύπρο.

   γ. Το «άνοιγμα» του Ισραήλ, μετά από την Κύπρο, και στην Ελλάδα, με στόχο τη διευκόλυνση των Ισραηλινών στρατηγικών σχεδίων ασφαλείας του Ισραηλινού κράτους, (απόκτηση Ζ.Χ.), και μεταφοράς του φυσικού αερίου του
στην Ευρώπη και τις ελπίδες που αυτό δημιούργησε σε ικανό αριθμό Ελλήνων, οι οποίοι εκφράζουν την «ελίτ» της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής.

  δ. Την έντονη εμμονή στην Ελλάδα, για ανακήρυξη «Α.Ο.Ζ.» προς την Τουρκία, (χωρίς να αναλίσκονται στο «μονομερώς» ή όχι), «κύκλων» που το μείζον αυτών φέρεται να συνδέονται με Ισραηλινές υπηρεσίες ασφαλείας.

   ε. Η ιδιαιτέρως «βαρεία» οικονομική κρίση στην Ελλάδα, η οποία ενέσκηψε μετά από τα «ανοίγματα» του πρώην Έλληνος Π-Θ, Κ. Α. Καραμανλή προς τη Ρωσία.

στ. Η προϊούσα οικονομική κρίση στην Κυπριακή Δημοκρατία, η οποία ενέσκηψε μετά από τις … «ερωτοτροπίες» της προς τη Ρωσική Ομοσπονδία και παρά την ισχυρά, οικονομική κυρίως, σχέση της με το Ισραήλ.

  ζ. Η σύμπλευση, αν όχι «συμμαχία», το τελευταίο χρονικό διάστημα , η οποία διαμορφώθηκε σε νέες βάσεις, μεταξύ Τουρκίας – Μ. Βρετανίας και Τουρκίας – Ολλανδίας, στους τομείς της πολιτικής, της οικονομίας (ενέργεια)
και της στρατιωτικής συνεργασίας.

   η. Η ανάφλεξη της συνειδητοποίησης της «Κουρδικής Εθνικής Ταυτότητος», (αυτό που αρκετοί χαρακτήρισαν και ως «Κουρδική Άνοιξη»), και από Κουρδικούς πληθυσμούς εκτός Τουρκίας και Β. Ιράκ και η γένεση νέων Κουρδικών «μορφωμάτων» σε εκτός των δύο αυτών περιοχών γεωγραφικούς χώρους, όπως στη Β. Συρία, ως αποτέλεσμα του εσωτερικού εμφυλίου που σοβεί στην χώρα αυτή.

  θ. Οι τουρκικές, κρινόμενες ως αγχώδεις, αντιδράσεις στα τεκταινόμενα στη Συρία και κυρίως στο ενδεχόμενο διάσπασης της χώρας αυτής και στη συνημμένη δημιουργία «Κουρδικής Αυτόνομης Περιοχής», στη Β. Συρία.

  ι. Η εμμονή κάποιων «κύκλων» στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, (κυρίως εχόντων σχέση με την «κοινότητα πληροφοριών», κυρίως στο κράτος του Ισραήλ, αλλά και στις Η.Π.Α.), να παρουσιάζουν την Τουρκία εμμέσως
κυβερνώμενη από την … Πενσυλβάνια και τον εκεί διαβιούντα μετριοπαθή («ήπιο») Ισλαμιστή Χοτζαεφέντη, Φετχιουλλάχ Γκιουλέν.

 ια. Η στόχευση της Τουρκίας να κυριαρχήσει στο ήμισυ του Αιγαίου, ερχόμενη στον 25ο Μεσημβρινό.

ιβ. Η ύπαρξη του νέου «Αμερικανικού Δόγματος», σύμφωνα με το οποίο οι Η.Π.Α. εστιάζονται στον Ειρηνικό Ωκεανό, γεγονός που οδηγεί αριθμό αναλυτών και μη, να τονίζουν ότι οι Αμερικανοί «αποχώρησαν» γεωπολιτικά
πλέον από την περιοχή των Βαλκανίων – Στενών – Αιγαίου – Α. Μεσογείου – Σουέζ. Το γεγονός αυτό άγει κάποιους στη συνακόλουθη σκέψη ότι οι Η.Π.Α. θα εγκαταλείψουν προσεχώς την Τουρκία.

 ιγ. Η ρωσική πρόθεση για δημιουργία τριών βάσεων, στην Κούβα, στις Σεϋχέλλες και στο Βιετνάμ, καθώς και η ανακοινωθείσα αναδιοργάνωση των «Ρωσικών Ενόπλων Δυνάμεων», μέχρι το 2020 και η συνημμένη υλοποίηση
ενός ιδιαιτέρως υψηλού κόστους εξοπλιστικού προγράμματος.

  ιδ. Η υφέρπουσα, αλλά και διαφαινόμενη διαφορά πολιτικής αντίληψης, μεταξύ των κυβερνήσεων των Η.Π.Α. και Ισραήλ, στα θέματα αντιμετώπισης της Ιρανικής απειλής, καθώς και στον χειρισμό προβλημάτων που άπτονται
ευρύτερα της περιοχής της Μ. Ανατολής.

    ιε. Η υπάρχουσα ρήξη των σχέσεων μεταξύ Ισραήλ – Τουρκίας, για την οποία, σύμφωνα με σπερμολογία, γίνονται ένθεν – κακείθεν υπόγειες προσπάθειες θετικής επανατοποθέτησής τους.

  ιστ. Η σε εξέλιξη πορεία της «Αραβικής Άνοιξης», όπως αυτή σχεδιάστηκε από τις Η.Π.Α., («Σχέδιο της Μεγάλης Μέσης Ανατολής»), ως μοντέλο της οποίας προκρίθηκε και παρουσιάζεται η μουσουλμανική μεν, σεκουλαριστική
δε Τουρκία, του Ερντογάν, η οποία βίωσε και βιώνει τη δική της «Άνοιξη», από το 2003, έως σήμερα.

  ιζ. Η ύπαρξη του «Κυπριακού Προβλήματος» και η κατεύθυνση των πραγμάτων προς μία – λίαν πιθανώς – «Χαλαρή Ομοσπονδία», σύμφωνη, ως κατάληξη, με τις επιθυμίες της Τουρκίας και μάλλον και των εκφραστών του
«Διεθνούς Συστήματος».

    ιη. Το τέλος της Χουντικής νοοτροπίας σε μερίδα των Εθνικιστών Κεμαλιστών, εντός των ΤΕΔ και η επιβολή «αλά Τούρκα» Δημοκρατίας, με τη θέληση και του «Διεθνούς Παράγοντα», γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα «να
γυρίσουν οι ΤΕΔ στα στρατόπεδά τους» και να καλλιεργηθεί και πάλι στο στράτευμα το «απολιτικό» του Κεμαλισμού.

   ιθ. Οι πρόσφατες δηλώσεις του Οικουμενικού Πατριάρχη Κου Κου Βαρθολομαίου, «περί κοινών επιδιώξεων και οραμάτων, των Η.Π.Α. και του Οικουμενικού Πατριαρχείου».

3. Ακλόνητα Ιστορικά Δεδομένα

    α. Το «Ανατολικό Ζήτημα», το οποίο εδράζεται στην οιονεί προσπάθεια των Ρωσικών κυρίως φύλλων, (είτε ως «Ρως», είτε υπό τον Τσάρο, είτε υπό τα «Σοβιέτ», είτε σήμερα ως Ρ/Ομοσπονδία), να «βγουν» και να κυριαρχήσουν στις θερμές –λεγόμενες- θάλασσες.

     β. Βασικοί πυλώνες του «Ανατολικού Ζητήματος» είναι, λόγω Γεωγραφίας, η Ελλάδα και η Τουρκία.

     γ. Η δήλωση στην Τ/Βουλή, το 1924, του Στρατηγού Ισμέτ Ινονού, ο οποίος ήταν ο Αρχηγός της τουρκικής αντιπροσωπείας (διπλωματικής αποστολής), στη Λωζάννη, η οποία έλεγε: «Η Τουρκία θα ζήσει σίγουρα για 100 χρόνια».

    δ. Η κατά κοινή ομολογία δυσφορία του Κεμάλ Ατατούρκ για τα αποτελέσματα της συνθήκης της Λωζάννης, η οποία επηρέασε, ως ένα βαθμό, και τη φιλία του με το συμπολεμιστή του Ισμέτ Ινονού και η οποία εκδηλώνεται παγίως, από το 1923, έως σήμερα, με τη σταθερά επιδίωξη της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, για αναθεώρηση της υπόψη συνθήκης.

     ε. Η συνέντευξη το 1974 του τότε Αμερικανού ΥΠΕΞ, Χένρυ Κίσσιντζερ, στο αμερικανικό περιοδικό «Newsweek», σχετικά κυρίως με την προοπτική έλευσης Εβραίων από το Ισραήλ, στην Κύπρο, για μόνιμη εγκατάσταση, καθώς και δηλώσεις του για τη διχοτόμηση της Νήσου, την οποία δημιούργησε η τουρκική τότε εισβολή.

  στ. Νεότερες δηλώσεις του παραπάνω πολιτικού που έλεγαν πως τα συμφέροντα της «Δύσης» εξυπηρετούνταν καλύτερα, όσο η Τουρκία ήταν Οθωμανική, με ό,τι αυτό σημαίνει για τη σημερινή θέασή της, από τις Η.Π.Α.

     ζ. Οι «Μ. Δυνάμεις» ενδιαφέρονται πρωτίστως για κυριαρχία, την οποία ιστορικά προκρίνουν της οικονομίας.

4. Ανάλυση (Σκέψεις – Ερωτήματα – Προβληματισμοί)

Με γνώμονα πάντα στη σκέψη μας την «Οδηγό Πληροφορία» και ως αβελτηρία το ότι αυτή είναι ακριβής, τα παραπάνω δεδομένα, αναλυόμενα αρχικά ένα-ένα χωριστά και στη συνέχεια παρατιθέμενα σε συνδυασμό, («εν συνθέσει»), δημιουργούν τα ακόλουθα ερωτήματα:

     α. Αν τα στενά των Δαρδανελλίων περιέλθουν το 2023 στη Μ. Βρετανία, πως θα αντιδράσει η Ρωσία; Δεν θα πρέπει, λογικά, να προενεργήσει, ώστε να προλάβει τετελεσμένα; Δύναται να το πράξει αυτό και αν «ναι» πότε;

     β. Οι Η.Π.Α. δεν θα υποστηρίξουν, όπως είναι φυσικό, το «αδελφό» τους Έθνος, τη Μ. Βρετανία, με την οποία μάλιστα ανήκουν και στο ίδιο «Διεθνές Αμυντικό Σύστημα»;

    γ. Είναι δυνατόν να λέγεται ότι θα «φύγει» από το «Κέντρο της Γης»(Μεσόγειος) η Αμερική; Είναι δυνατόν επίσης να εγκαταλείψει, ούσα η ισχυρή γροθιά της «Διεθνούς Εξουσίας», τα «Στενά», το «Σουέζ» και συνεπώς να
επιδείξει αδιαφορία για την ασφάλεια του Ισραήλ; Ποιός νουνεχής θα εγκατέλειπε ποτέ το κέντρο, της – κατά τον Ζίμπγνιου Μπρεζίνσκσκυ – «Διεθνούς Σκακιέρας»;

    δ. Η Τουρκία, ως άμεσα θιγόμενη, δεν θα πρέπει – ομοίως – να αντιδράσει εγκαίρως, με βάση την αρχή του «Κάλλιον το Προλαμβάνειν ή το Θεραπεύειν»; Αν «ναι», πώς και κυρίως πότε;

   ε. Μήπως οι «Μ. Δυνάμεις» και μείζονες δρώντες στην περιοχή μας, τις έχουν υποσχεθεί κάποιο … ελληνικό αντίδωρο, το οποίο πιθανώς να δημιουργεί και ένα ακόμα «κράτος μαξιλάρι», ένα δηλαδή επιπλέον εμπόδιο στη ρωσική «κάθοδο», όπως πχ θα ήταν μία ανεξάρτητη Δ. Θράκη;

    στ. Αν επιδιωχθεί και επιτευχθεί η δημιουργία του παραπάνω «κράτους μαξιλαριού», πώς θα αντιδράσει η Ρωσία, η οποία περαιτέρω θα συσφιχτεί στα όριά της;

      ζ. Είναι δυνατόν να αφεθεί η Τουρκία των παζαριών (!), η οποία πιθανώς να απωλέσει μεσοπρόθεσμα Κουρδικές περιοχές, χωρίς να τις δοθεί αντάλλαγμα ή ανταλλάγματα;

    η. Υπάρχει στην παρούσα φάση συζήτηση επί του θέματος μεταξύ Μ. Βρετανίας – Τουρκίας και αν «ναι», τί περιλαμβάνει;

      θ. Ποιά θα πρέπει να είναι η στάση της αιμάσσουσας οικονομικά Ελλάδος; Μπορεί να υπάρχει σθεναρά πολιτική αντίδραση, όταν νοσεί βαριά η οικονομία, ένας εκ των στρατηγικών παραγόντων ισχύος ενός Έθνους;

Ενδεικτικά ορισμένα σχετικά «ερωτήματα – απαντήσεις»:

           (1) Να ανακηρύξει (μονομερώς ή όχι, πρωτίστως δεν ενδιαφέρει) «ΑΟΖ» με την Τουρκία τώρα και να οδηγήσει τα πράγματα σε (άμεση) ανατροπή της συνθήκης της Λωζάννης, όπως επιθυμούν η Τουρκία, ώστε να διεμβολίσει γερά κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδος, το Ισραήλ, που επιθυμεί κυρίως το κέρδος, σκοπεύει στο οικονομικό όφελος και άρα θα ωφελείτο από έναν ευρύτερο διακανονισμό στην ευρύτερη γειτονιά του, η Μ. Βρετανία που εκτιμάται ως ο πραγματικός «επικυρίαρχος» στην περιοχή, (δεδομένου και του υπόψη «πρωτοκόλλου», αλλά και της παρουσίας της στην έκκεντρη Κύπρο), όπως και οι Η.Π.Α. που θα ήθελαν και αυτές, εκτιμώντας περισσότερο με σύγχρονη πολιτική σκέψη, συμβατή και με τους καιρούς, να «κλείσουν» τα χρονίζοντα ιστορικά θέματα της λεκάνης της Μεσογείου και να «ανοιγούν» στο μέλλον;

            (2) Να ετοιμαστεί να αντιμετωπίσει μία, εκβιαστική της στάσης της, τουρκική επίθεση στη Δ. Θράκη, καθώς και σε νήσους του Αιγαίου, επίθεση που θα στοχεύει, δια της απωλείας ελληνικών εδαφών, σε δημιουργία τετελεσμένων;

            (3) Να κάνει κάτι άλλο, τί και κυρίως πότε; Πχ Να υποκύψει εις ό,τι επιτάσσουν οι «διεθνείς εντολείς της»; Να επιδιώξει συμμαχία-ες και με ποιούς; Να παραμείνει «παρατηρητής» των εξελίξεων, στοχεύοντας στην ουδετερότητα; Να ανακαλέσει στη μνήμη της τον Ομηρικό πρόγονό της, Οδυσσέα;

5. Eκτιμήσεις

      α. Η Τουρκία θα αντιδράσει σίγουρα στα δεδομένα του «πρωτοκόλλου», τα οποία σχετίζονται με την ολότητα του «Έθνους – Κράτους» της και που τις ανακαλούν στη μνήμη της, σε επίπεδο ψυχολογίας που τόσο «σέβεται», τις ζοφερές γι΄ αυτήν πρόνοιες της συνθήκης των Σεβρών. Εκτιμάται ότι αν δει «να χάνει το παιχνίδι» θα εκβιάσει τη «Διεθνή Εξουσία» και τους στο πεδίο εκφραστές της, Η.Π.Α. και Μ. Βρετανία, επιτιθέμενη στην Ελλάδα, διακυβεύοντας «στα ίσα» την…ιστορικότητα του «Ανατολικού Ζητήματος».

      β. Το Ισραήλ θα επιδιώξει να οδηγήσει τα πράγματα εκεί όπου αυτό επιθυμεί, όντας ο πραγματικά ισχυρός στην περιοχή μας, μη εμπλεκόμενο στις Ε-Τ διαφορές ή εμπλεκόμενο σ΄αυτές «κατά το δοκούν». Σε σχέση με το Ιράν θα αναμένει να «μιλήσει» τελευταίο, όπως ιστορικά έχει αποδείξει ότι πράττει, εξαντλώντας όλες του τις δυνατότητες υπονόμευσης του πυρηνικού πολεμικού προγράμματος του Ιράν.

      γ. Οι Η.Π.Α. και κυρίως η Μ. Βρετανία, λόγω του σπερματικού της μίσους προς τους Ρώσους, θα υποστηρίξουν, ακριβώς λόγω της Ρωσίας, την Τουρκία, εφ΄ όσον αυτή συνταχθεί, όπως αναμένεται να πράττει εφεξής, μαζί τους, διευκολύνοντας παράλληλα, μ΄αυτόν τον τρόπο, και άλλες τους αναγκαιότητες / επιδιώξεις, κυρίως στα Βαλκάνια και στη Μ. Ανατολή.

      δ. Η Ρωσία θα περισφιχτεί επικίνδυνα, σε σχέση με τις επιδιώξεις της, και θα υποχρεωθεί να αντιδράσει. Το έχει ήδη αντιληφθεί και προς τούτο αντιδρά όλο και περισσότερο στη διεθνή πολιτική σκηνή, με κύρια εστίασή της, στην παρούσα χρονική συγκυρία, στην Α. Μεσόγειο.

    ε. Η Ελλάς, προϊόντος του χρόνου, θα επιδιωχθεί να απομονωθεί περισσότερο πολιτικά και να ποδηγετηθεί η βούλησή της. Δεν θα υποστηριχθεί από κανέναν, εκτός αν συγκυρίες το επιβάλλουν (Πχ Στάση Ρωσίας, εσωτερικά προβλήματα Τουρκίας, κλπ).

   στ. Η Κύπρος συνολικά θα υποταχθεί στα Εβραϊκά κεφάλαια και θα αποτελέσει στην πράξη πλέον, αυτό που πάντα ήταν, δηλαδή ο πρώτος κρίκος στην αλυσίδα «Κύπρος – Κρήτη – Σικελία – Μάλτα – Ηράκλειες Στήλες (Γιβραλτάρ)», η οποία εκφράζει τον Ισραηλινό Ζωτικό Χώρο (Ζ.Χ.).

     ζ. Οι Κούρδοι, μέχρι το πέρας του 2012, ή στην χειρότερη των περιπτώσεων εντός των πρώτων μηνών του 2013, θα αποκτήσουν το πρώτο επίσημο κράτος τους, στο Β. Ιράκ, ενώ στους Κούρδους της Τουρκίας θα δοθούν ευρέα πολιτικά δικαιώματα, συνταγματικά κατοχυρωμένα, ως πρώτο βήμα μίας μελλοντικής τους αυτονομίας. Ας μην λησμονείται η παράμετρος που αναφέρεται στο γεγονός ότι το μείζον της ΝΑ Τουρκίας έχει αγοραστεί από Αμερικανούς οικονομικούς κολοσσούς, εβραϊκής καταγωγής, όπως είναι ο Πόλσον, και άλλοι.

    η. Η πτώση του Προέδρου Άσσαντ, η οποία εκτιμάται ως βεβαία, τουλάχιστον με τη σημερινή του ιδιότητα, εξουσίες και εδαφική κυριαρχία, μάλλον θα επιταχύνει τις εξελίξεις στη λεκάνη της Α. Μεσογείου και πιθανώς να πυροδοτήσει γρηγορότερα μία σύγκρουση «Δύσης» – Ρωσίας, με ό,τι αυτή θα σημάνει για ολόκληρη την περιοχή και όλους τους δρώντες σ΄αυτήν, ανεξαρτήτως ισχύος.

6. Συμπεράσματα

Αν υφίσταται το αναφερθέν πρωτόκολλο:

     α. Σημαίνει ότι το διαχρονικό «Ανατολικό Ζήτημα» όχι μόνον υφίσταται, αλλά και οδηγείται, στα επόμενα χρόνια, στην κορύφωσή του. Ήδη υφίσταται «χαμηλή» ένταση μεταξύ «Δύσης» – Ρωσίας, και κυρίως Μ. Βρετανίας – Ρωσίας.

     β. Η Ελλάδα κινδυνεύει σήμερα να συρρικνωθεί εδαφικά, όσο ποτέ άλλοτε. Προς τούτο απαιτείται έλλογος πολιτικό – στρατιωτικός σχεδιασμός «απαντητικός» όλων των εκτιμωμένων εσωτερικών και εξωτερικών κινδύνων
– απειλών.

      γ. Η Τουρκία θα παραμείνει, κυρίως λόγω της γεωγραφίας της, το «αγαπημένο παιδί» του «Δυτικού Αμυντικού Συστήματος» και «προβολέας» του, («promoter»), στον μουσουλμανικό κόσμο, ενώ θα αντιμετωπίσει ισχυρές εσωτερικές δονήσεις, σχετικές με το «Κουρδικό Πρόβλημα», που την κατατρώγει από το 1978 και κυρίως από το 1984, δονήσεις που θα είναι πιο ισχυρές αν εκλείψει ο Ερντογάν, ο οποίος αποτελεί σταθεροποιητικό και ενοποιητικό παράγοντα, όπως είναι διαμορφωμένο το νυν τουρκικό πολιτικό σύστημα.

     δ. Το «Κουρδικό» οδηγείται σταδιακά στη «δικαίωσή» του και θα εξακολουθήσει να αποτελεί «αγκάθι» στη διεθνή πολιτική σκηνή.

     ε. Το Ισραήλ είναι ο «ηγεμόνας» στην Α. Μεσόγειο και στην ευρύτερη αυτής περιοχή, υπάρχοντος αυτού καμία άλλη εγγύς αυτού χώρα δεν θα γίνει «τοπική δύναμη» τέτοια, ώστε να του αμφισβητήσει την πρωτοκαθεδρία της ισχύος, ενώ το μείζον πρόβλημα της ασφαλείας της ίδιας της ύπαρξής του, το οποίο αντιμετωπίζει, δεν θα εκλείψει. Επίσης, θα επιδιώξει το μείζον κέρδος από τα «ενεργειακά», ενώ δεν πρόκειται να εμπλακεί, λόγω πεποιθήσεως, σε
τυχόν Ε-Τ διαφορές, εκτός αν τα συμφέροντά του, του το επιβάλλουν. Γι΄αυτό και τονίζει στις όποιες σχέσεις του / «συμμαχίες» του κλπ, ότι αυτές «δεν στοχεύουν τρίτους».

  στ. Τέλος, τα αμέσως επόμενα χρόνια θα είναι κρίσιμα, όπως πλέον κατέστη φανερό, εις ό,τι αφορά τις σχεδιασθείσες, από τη «Διεθνή / Παγκόσμια Εξουσία», ιστορικές ανακατατάξεις στην περιοχή του «Κέντρου του Κόσμου» (Μεσόγειος) και των «Στενών του Κόσμου» (Δαρδανέλλια και Βόσπορος).

 

3.

ΠΕΜΠΤΟΦΑΛΑΓΓΙΤΙΚΗ ΠΡΟΒΟΚΑΤΣΙΑ… “SOROS – Κωνσταντίνου” (Στρατολογημένος από “CIA”, επί “ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΩΝ”) – Άσλαμ…!!! ΒΙΝΤΕΟ με την ΕΠΙΘΕΣΗ τους στην πλατεία Βικτωρίας, σε Έλληνες διαμαρτυρόμενους…!!!

Ο πρωθυπουργός του Πακιστάν επιβεβαίωσε την υποστήριξη και αλληλεγγύη προς την Τουρκία την παραμονή της κατατρόπωσης του πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου 2016.

«Πριν από τέσσερα χρόνια, ο τουρκικός λαός επέδειξε τη χαρακτηριστική ανθεκτικότητα και τη θρυλική του ανδρεία για να αψηφήσει τις δυνάμεις του σκότους που στοχεύουν την ειρήνη και τη σταθερότητα της Τουρκίας, καθώς και τους δημοκρατικούς θεσμούς της», δήλωσε ο Imran Khan στο μήνυμά του για την Ημέρα Δημοκρατίας και Εθνικής Ενότητας, μια δημόσια αργία στο Τουρκία.

“Η ιστορία του ανθρώπινου θάρρους και αποφασιστικότητας όπως αυτή φάνηκε στις 15 Ιουλίου 2016 ήταν πράγματι μια έμπνευση για εκατομμύρια σε ολόκληρο τον κόσμο και θα την θυμόμαστε στα χρονικά της ιστορίας.”

Αντλώντας παράλληλα με το κίνημα του Χιλαφάτ (σημείωση: γνωστό επίσης ως ινδικό μουσουλμανικό κίνημα κατά το 1919-24· ήταν ένα πανισλαμικό πολιτικό κίνημα των Μουσουλμάνων της Βρετανικής Ινδίας με σκοπό να ανασυστήσουν τον χαλίφη του Οθωμανικού χαλιφάτου. Επίσης σκοπός τους ήταν να διαμαρτυρηθούν για τις κυρώσεις κατά της Οθωμανικής αυτοκρατορίας μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο με την Συνθήκη των Σεβρών), ο Χαν είπε ότι το πνεύμα των Τούρκων εκείνη την ημέρα ήταν παρόμοιο με αυτό που «παρακίνησε τους προγόνους μας να μην διστάσουν να κάνουν καμία θυσία για τους Τούρκους αδελφούς τους πριν από έναν αιώνα».

Το 1918, οι Μουσουλμάνοι της Νοτίου Ασίας προσπάθησαν να σώσουν την Οθωμανική Αυτοκρατορία από την πτώση.

«Ενωνόμαστε με τον Τουρκικό λαό για να τιμήσουμε τους μάρτυρες και να υποστηρίξουμε τις οικογένειές τους», δήλωσε ο πρωθυπουργός του Πακιστάν.

Οι βουλευτές και οι πολιτικοί από τα ανώτερα κοινοβούλια εξέφρασαν επίσης την αλληλεγγύη τους με ξεχωριστές δηλώσεις.

“Πάντα ήμασταν, και θα συνεχίσουμε να είμαστε δίπλα στην Τουρκία απέναντι σε όλες τις προκλήσεις”, δήλωσε ο πρόεδρος της Γερουσίας Sadiq Sanjrani.

Οι Πακιστανοί στάθηκαν δίπλα στην Τουρκία το βράδυ της 15ης Ιουλίου 2016, και θα συνεχίσουν να το κάνουν, δήλωσε ο ομιλητής της Εθνικής Συνέλευσης Asad Qaiser.

στ.  Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan ‘Ayasofya’ açıklaması: Tepkilerin hiçbiri bizi bağlamaz (17-07-2020)