Με νέο διάβημα από το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών στην Αγκυρα, χαρακτηρίζονται «απαράδεκτες» οι συνθήκες κράτησης του έλληνα πολίτη τον οποίο δεν μπορούν να επισκεφθούν οι ελληνικές προξενικές Αρχές, ενώ καταγγέλλεται ότι έχει σημαντική απώλεια βάρους και δεν του παρέχονται τα φάρμακα που έχει ανάγκη

Σε διπλωματικό θρίλερ που κανείς δεν μπορεί να προβλέψει ποια θα είναι η κατάληξή του, εξελίσσεται η σύλληψη και συνεχιζόμενη κράτηση του έλληνα πολίτη Μοχάμεντ Αμάρ Αμπάρα από τις τουρκικές Αρχές. Με το υπουργείο Εξωτερικών να προχωρά με εντολή του Νίκου Δένδια σε νέο διάβημα διαμαρτυρίας στην τουρκική πρεσβεία στην Αθήνα, στις 20 Ιουλίου, επιδίδοντας ρηματική διακοίνωση στην οποία εκφράζεται η έντονη ανησυχία της Αθήνας τόσο για τις συνθήκες κράτησης του Αμπάρα, την κατάσταση της υγείας του που χειροτερεύει διαρκώς, όσο και για τον τρόπο με τον οποίο υποχρεώθηκε να «ομολογήσει» τις εναντίον του κατηγορίες περί δήθεν κατασκοπείας.

Στο κείμενο του διαβήματος, το οποίο είναι στη διάθεση των «ΝΕΩΝ», γίνεται αναλυτική αναφορά στην εξέλιξη της υπόθεσης, από τη μέρα που ένοπλοι με πολιτικά επιτέθηκαν στον Αμπάρα στο Γκαζίαντεπ και τον απήγαγαν στις 18 Μαΐου μέχρι και την πρώτη και μοναδική επίσκεψη που επετράπη σε μέλη της οικογένειάς του στις 19 Ιουλίου. Το ΥΠΕΞ υπογραμμίζει την ανησυχία του καθώς η Αθήνα δεν έχει πάρει απάντηση σε κανένα από τα προηγούμενα διαβήματα που έχει πραγματοποιήσει τόσο προς την πρεσβεία της Τουρκίας στην Αθήνα όσο και από την ελληνική πρεσβεία στην Αγκυρα προς το τουρκικό ΥΠΕΞ.

Ανησυχία

Η Αθήνα στο διάβημά της διαμαρτύρεται εντόνως και υπογραμμίζει την ανησυχία των ελληνικών Αρχών καθώς παρά τα επίμονα αιτήματα δεν έχει δοθεί δικαίωμα επίσκεψης των ελληνικών προξενικών Αρχών στον Αμπάρα, ενώ παράλληλα υπογραμμίζεται η ανάγκη να του δοθεί το δικαίωμα για τακτική επικοινωνία και επισκέψεις της οικογένειάς του.

Στο διάβημα υπογραμμίζεται και η κατάσταση της υγείας του κρατουμένου, καθώς και η ανάγκη να του παρασχεθεί η απαραίτητη ιατρική και φαρμακευτική φροντίδα. Σημειώνονται οι αναφορές της κόρης και του αδερφού του που τον επισκέφθηκαν στις 19 Ιουλίου και μεταφέρουν ότι είναι σωματικά εξουθενωμένος, έχει σημαντική απώλεια βάρους και δεν του παρέχονται τα φάρμακα που έχει ανάγκη. Απαράδεκτες χαρακτηρίζονται και οι συνθήκες κράτησης, με τον Αμπάρα να βρίσκεται σε απομόνωση για 45 μέρες και να μη γνωρίζει καν τις κατηγορίες που αντιμετωπίζει. Στο ίδιο πλαίσιο, στο κείμενο σημειώνεται ότι ο κατηγορούμενος υποχρεώθηκε να υπογράψει το έγγραφο της ομολογίας του, περί δήθεν κατασκοπείας, χωρίς να κατανοεί το περιεχόμενό του και ευρισκόμενος υπό πίεση.

Αξίζει να σημειωθεί ότι τα τουρκικά ΜΜΕ είχαν υποστηρίξει ότι ο Αμπάρα ομολόγησε τις κατηγορίες που του αποδίδονταν καθώς και ότι βρισκόταν σε συνεννόηση με την ΕΥΠ.

Καταδίκη

Το υπουργείο στη ρηματική διακοίνωση καταδικάζει αυτές τις απαράδεκτες πρακτικές και εκφράζει την πλέον έντονη διαμαρτυρία του εναντίον των μεθόδων που παραβιάζουν τη Σύμβαση της Βιέννης για τις διπλωματικές σχέσεις, καθώς και τα θεμελιώδη δικαιώματα του Αμπάρα. Η Αθήνα καταδικάζει τις εν λόγω πρακτικές, ενώ ζητά τον τερματισμό της απομόνωσής του καθώς και να δοθεί δικαίωμα επίσκεψης στο προσωπικό του προξενείου, καλώντας την Τουρκία να σεβαστεί τις διεθνείς και ευρωπαϊκές συνθήκες για τα ανθρώπινα δικαιώματα τις οποίες έχει συνυπογράψει και οφείλει να σέβεται.

Διπλωματικές πηγές σημειώνουν την ιδιαίτερη ανησυχία τους για το μέλλον του Αμπάρα και της προσπάθειας εργαλειοποίησής του από τις τουρκικές Αρχές.

Την ίδια στιγμή το κλίμα Αθήνας – Αγκυρας επιχειρεί να δυναμιτίσει με αιχμή τη συμπλήρωση των 99 ετών από την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάννης ο τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, καταγγέλλοντας την Ελλάδα για παραβίασή της. Ο Ερντογάν στο μήνυμά του κάνει λόγο για «τουρκική μειονότητα» (όπως αποκαλεί τη μουσουλμανική κοινότητα της Θράκης) και αποστρατιωτικοποιημένα νησιά κοντά στις ακτές της Τουρκίας, για να ισχυριστεί ότι «οι όροι που καταγράφονται στη Συνθήκη, ιδίως τα δικαιώματα της τουρκικής μειονότητας, αγνοούνται ή παραβιάζονται συστηματικά από την Ελλάδα». Διαμηνύει δε ότι η Τουρκία δεν είναι δυνατόν να αποδεχθεί αυτή την κατάσταση.

11.

 

Lozan’ın az bilinenleri
Çağrı Erhan

Lozan’ın az bilinenleri

24.07.2022

Bugün Lozan Barış Antlaşması’nın imzalanmasının 99. yıl dönümü. Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşuna giden yolda aşılması gereken son viraj yeni Türkiye’nin sınırlarının uluslararası alanda tescil edilmesiydi. 24 Temmuz 1923’te atılan imzalarla bu temin edilmiş oldu. Bu yıl dönümü vesilesiyle Lozan hakkında az bilinenleri 10 madde hâlinde paylaşacağım:

1- Lozan aslında bir anlaşmalar sistemidir. 24 Temmuz’da imzalanan bu sistemin en son anlaşması olan Barış Antlaşmasıdır. Bu belgenin yanı sıra, Lozan’da Boğazlar Sözleşmesi, Yerleşme ve Yargı Yetkisine İlişkin Sözleşme, Ticaret Sözleşmesi, Türk-Rum Nüfus Mübadelesi Sözleşmesi, Sivil Tutuklular ve Savaş Esirlerine Dair Türk-Yunan Anlaşması gibi anlaşmalar da imzalanmıştır.

2- Lozan Barış Antlaşması 1914’ten beri Osmanlı Devleti-Türkiye ile İtilaf Devletleri arasında devam eden savaşları sona erdiren antlaşmadır. 10 Ağustos 1920’de Osmanlı’ya dayatılan Sevr Barış Antlaşması, TBMM tarafından zaten hiçbir zaman kabul edilmemişti. Lozan’ın imzalanmasıyla Sevr paçavrası hukuken de tarihin çöplüğüne gönderilmiştir.

3- İsviçre’nin Lozan şehrindeki barış konferansı iki aşamalı olmuştur. 20 Kasım 1922’de başlayan konferansta İtilaf Devletleri kapitülasyonların kaldırılmasını kabul etmeyince, Türk heyeti 7 Şubat 1923’te Lozan’ı terk etmiş ve Ankara’ya gelmiştir. İkinci aşama 23 Nisan’da başlamış ve 24 Temmuz’da barış antlaşmasının imzalanmasıyla konferans sona ermiştir.

4- Lozan’a gidecek Türk heyetindeki isimler hükûmet tarafından önerilmiş ve TBMM’de 2 Kasım 1922’de oylanmıştır. Buna göre Dışişleri Bakanlığı görevine henüz getirilmiş olan İsmet (İnönü) Paşa oy birliğiyle baş delege, 152 oy alan Maliye Bakanı Trabzon Milletvekili Hasan (Saka) Bey ile 122 oy alan Sağlık Bakanı Sinop Milletvekili Rıza (Nur) Bey delege olarak atandılar. Konferansa katılacak Türk heyetinde 21 danışman, 2 basın danışmanı, 1 genel sekreter, 1 mütercim ve 8 kâtip olmak üzere 33 kişi daha yer aldı.

5- Lozan’a gidecek delegelere TBMM tarafından 14 maddelik bir talimat verilmiştir. Bu talimata göre, İtilaf Devletleri “Ermeni Yurdu” konusunda ısrar ederlerse veya Kapitülasyonları kaldırmaya yanaşmazlarsa Türk heyetinin görüşmeleri kesip Ankara’ya dönmesi gerekmektedir. Aynı belgede, Süleymaniye, Musul ve Kerkük livalarının talep edilmesi, verilmezse hükûmetten talimat alınması yazmaktadır. Talimatın Ege adalarıyla ilgili maddesinde, “duruma göre davranılacak. Kıyılarımıza pek yakın adalar ülkemize katılacak. Olmazsa Ankara’dan sorulacak” ifadesi yer almaktadır.

6- Türkiye’nin Lozan’da Musul vilayeti konusundaki talepleri İngiltere tarafından ısrarla reddedilmiştir. Konu Lozan’dan sonraya kalmış ve Milletlerarası Sürekli Adalet Divanı’na havale edilmiştir. 1926’da Ankara’da Türkiye ve İngiltere mandası altındaki Irak’la imzalanan anlaşmayla Musul Irak’a bırakılmıştır.
Lozan’da Türkiye bölgede bir halkoylaması yapılmasını ve Musul’un geleceğine orada yaşayan halkın karar vermesini istemiştir. Baş delege İsmet Paşa’nın 23 Ocak 1923 tarihli oturumda yaptığı konuşmanın özellikle şu bölümü çok önemlidir:
“Kürtlerin Türklerle birlikte yaşamak istemedikleri iddiası hiç doğru değildir. Yüzyıllardır bu iki halk soy, inanç, özlem ve töre bakımından olduğu kadar, gelenek ve görenek bakımından da ortak bağlarla birleşmiş olarak tam bir uyum içinde yaşamaktalar. Kürtlerin kendi istekleriyle Türk yönetimi altına geçtiklerini ve istikballerini Türkiye’nin istikbaline bağladıklarını tarih göstermektedir. TBMM Hükûmeti, Türklerin olduğu kadar Kürtlerin de hükûmetidir.”

7- Lozan’da, İtilaf Devletlerinin aksi yöndeki tüm çabalarına rağmen Türkiye’de sadece gayrimüslimlerin azınlık statüsünde olduğu açıkça hükme bağlanmıştır. Bu yönüyle Lozan’ın Osmanlı’daki millet sisteminin sınırlarına uygun hareket ettiği söylenebilir.

8-Lozan Barış Antlaşması metninin hiçbir yerinde Patrikhane ifadesi geçmemektedir. Müzakereler esnasında Türk tarafı zaman zaman Rum-Ortodoks Patrikhanesi’nin Türkiye’den çıkarılması görüşünü dile getirmiş olsa da bu kabul görmemiştir. Türk heyeti Yunan heyetinin görüşmeler sırasında, “Patrikhanenin bundan sonra siyasi ya da idari hiçbir işe karışmayacağı, yalnızca dinsel alana giren işlerle ilgileneceği” şeklindeki açıklamalarını senet sayarak, Patrikhanenin İstanbul’da kalmaya devam etmesini kabul etmiştir. Patrik ve tüm dini görevlilerin Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olma zorunluluğu bulunmaktadır.

9- ABD heyeti Lozan Konferansına gözlemci statüsüyle katılmıştır. Tıpkı Sevr’de olduğu gibi, Lozan’da da ABD’nin imzası yoktur. Çünkü ABD ile Osmanlı Devleti birbirlerine savaş ilan etmemişlerdir. Birbirleriyle savaşmamış iki devletin barış antlaşması imzalamasına gerek yoktur. Hâl böyle olduğundan, “ABD Senatosu Lozan Antlaşmasını onaylamadı” cümlesi anlamsızdır. İmzalanmamış anlaşma neden onaylansın? ABD Senato’nun onaylamayı reddettiği anlaşma Lozan Barış Antlaşması değil, Türkiye ile ABD arasında diplomatik ilişkilerin yeniden kurulmasına dair anlaşmadır.

10- Lozan Barış Antlaşmasında herhangi bir süre öngörülmemiştir. “100. yılın sonunda sona erecek” diye bir şey yoktur. Gizli maddeleri de yoktur. Başta Boğazlar rejimi ve Türkiye-Suriye sınırı olmak üzere Lozan’ın bazı düzenlemeleri ilerleyen yıllarda zaten değiştirilmiştir. Lozan’dan bu yana değişmeyen, Türkiye’nin egemenliği ve bağımsızlığıdır.

TÜRKİYE GAZETESİ

“ΕΛΛΗΝΑΣ“