Γράφει η Ηλιάνα Βολονάκη.

Ο Ιάγος είναι φανταστικός χαρακτήρας στην τραγωδία του Σαίξπηρ Οθέλλος. Ο Ιάγος είναι ο κύριος ανταγωνιστής του πρωταγωνιστή, Οθέλλου, και σημαιοφόρος του. Είναι σύζυγος της Αιμιλίας, που με τη σειρά της είναι η υπηρέτρια της συζύγου του Οθέλλου, της Δυσδαιμόνας. Ο Ιάγος μισεί τον Οθέλλο και καταστρώνει ένα σχέδιο, για να τον καταστρέψει, κάνοντάς τον να πιστέψει ότι η σύζυγός του διατηρεί παράνομο δεσμό με τον υπολοχαγό του, Μιχαήλ Κάσσιο.

Ενώ ο Σαίξπηρ ακολουθούσε πιστά την ιστορία του Συνθίου για τη σύνταξη του Οθέλλου, μερικές λεπτομέρειες ήταν διαφορετικές. Στην ιστορία του Συνθίου, για παράδειγμα, ο σημαιοφόρος ποθεί τη σύζυγο του Μαυριτανού, τη Δυσδαιμόνα, που στη συνέχεια οδηγεί την εκδίκηση του. Η Δυσδαιμόνα πεθαίνει με εντελώς διαφορετικό τρόπο στην ιστορία του Συνθίου. Ο Μαυριτανός αναθέτει στον υπεύθυνό του να την χτυπήσει μέχρι θανάτου. Με ανατριχιαστικές λεπτομέρειες, ο Σύνθιος περιγράφει κάθε χτύπημα και, όταν είναι νεκρή, ο Μαυριτανός και ο σημαιοφόρος του, βάζουν το νεκρό σώμα της στο κρεβάτι της, σπάζουν το κρανίο της, και στη συνέχεια προκαλούν την κατάρρευση της ραγισμένης οροφής πάνω από το κρεβάτι, δίνοντας την εντύπωση ότι η πτώση της οροφής προκάλεσε το θάνατό της.

Οι δύο δολοφόνοι έτσι καταφέρνουν να μην πέσουν υποψίες πάνω τους. Ωστόσο, ο Μαυριτανός χάνει τη σύζυγό του και αρχίζει να απεχθάνεται τον σημαιοφόρο του. Τον υποβιβάζει, και αρνείται να τον έχει στο λόχο του. Έπειτα ο σημαιοφόρος ζητά εκδίκηση αποκαλύπτοντας τη συμμετοχή του Μαυριτανού στο θάνατο της Δυσδαιμόνας. Οι δύο άνδρες καταγγέλλουν το Μαυριτανό στο Βενετικό Δεσποτάτο. Ο Μαυριτανός συλλαμβάνεται, μεταφέρεται από την Κύπρο στη Βενετία και βασανίζεται, αλλά αρνείται να παραδεχθεί την ενοχή του. Καταδικάζεται σε εξορία. Οι συγγενείς της Δυσδαιμόνας τελικά τον εκτελούν. Ο σημαιοφόρος διαφεύγει από κάθε δίωξη για το θάνατο της Δυσδαιμόνας, αλλά εμπλέκεται σε άλλα εγκλήματα και πεθαίνει μετά από βασανιστήρια.

Ο Ιάγος, το πρόσωπο που με τάραξε και μάλιστα, αν κοιτάξουμε βαθιά μέσα μας, θα βρούμε πολλά κοινά στοιχεία! Στα παρακάτω γραφόμενά μου και αναλύσεις μου, θα καταλάβετε τι ακριβώς εννοώ!

Είναι, λοιπόν, ένας στρατιώτης, που πολεμούσε στο πλευρό του Οθέλλου για πολλά χρόνια, και έγινε ο έμπιστος σύμβουλός του. Στην αρχή του θεατρικού, ο Ιάγος ισχυρίζεται ότι ο Οθέλλος έδωσε άδικα προαγωγή στον υπολοχαγό Μιχαήλ Κάσσιο αντί στον ίδιο. Ο Ιάγος σχεδιάζει να χειραγωγήσει τον Οθέλλο να υποβιβάσει τον Κάσσιο, και στη συνέχεια να επιφέρει την πτώση και του ίδιου του Οθέλλου. Ο συνεργός του, ο Ροδρίγος, τον βοηθά στα σχέδιά του με τη λανθασμένη πεποίθηση ότι μετά το χαμό του Οθέλλου, ο Ιάγος θα τον βοηθήσει να κερδίσει την αγάπη της συζύγου του Οθέλλου, της Δυσδαιμόνας. Όταν ο Ιάγος υλοποιεί το σχέδιό του για τον υποβιβασμό του Κασσίου, προχωρά με το δεύτερο σχέδιό του: να οδηγήσει τον Οθέλλο να πιστέψει ότι η Δυσδαιμόνα διατηρεί παράνομο δεσμό με τον Κάσσιο.

Χειραγωγεί, λοιπόν, την σύζυγό του Αιμιλία, την ακόλουθη της Δυσδαιμόνας, παίρνοντας το μαντήλι της Δυσδαιμόνας που της χάρισε ο Οθέλλος, έπειτα λέει ότι το είδε στην κατοχή του Κασσίου. Μόλις ο Οθέλλος διακατέχεται από μια κρίση ζήλιας, ο Ιάγος του λέει να κρυφακούσει ενώ ο Ιάγος, μιλάει,  με τον Κάσσιο. Έπειτα, ο Ιάγος οδηγεί τον Οθέλλο να πιστέψει ότι η άσεμνη συζήτηση για την ερωμένη του Κασσίου, την Μπιάνκα, αφορά στην πραγματικότητα τη Δυσδαιμόνα. Οργισμένος από ζήλια, ο Οθέλλος διατάζει τον Ιάγο να σκοτώσει τον Κάσσιο, υποσχόμενος να τον κάνει υπολοχαγό. Έπειτα ο Ιάγος σχεδιάζει έναν καυγά μεταξύ του Κασσίου και του Ροδρίγου, στον οποίο ο δεύτερος σκοτώνεται, αλλά τραυματίζοντας ελαφρά τον πρώτο.

Αν συμφωνείτε, δεν συμβαίνουν και στην πραγματική ζωή τέτοιες καταστάσεις; Οι εποχές τελικά, αλλάζουν, οι άνθρωποι όμως; Μένουν στάσιμοι, σε ιδέες και καταστάσεις. Έχουν ως χρίσμα και επιχείρημα, πως να βλάψουν, για να διεκδικήσουν λίγη παραπάνω αυτοκρατορία, σε έναν τωρινό κόσμο. Το κουτσομπολιό, η αλληλοκατηγορία, η πλάνη, έρχονται, θα έλεγα σε συνδυασμό με την ζήλεια του Οθέλλου. Πόσοι, αλήθεια, ζηλεύουν και με ύπουλες μυήσεις προσπαθούν να υπερισχύσουν στον σημερινό κόσμο που ζούμε;

Συνεχίζοντας την ιστορία, το σχέδιο του Ιάγου φαίνεται να επιτυγχάνεται όταν ο Οθέλλος σκοτώνει τη Δυσδαιμόνα, που δεν έχει γνώση για τις κατηγορίες του Ιάγου. Ωστόσο, λίγο αργότερα, η Αιμιλία φέρνει στο φως την προδοσία του Ιάγου, και ο Ιάγος τη σκοτώνει σε έκρηξη οργής προτού συλληφθεί. Παραμένει χαρακτηριστικά επιφυλακτικός όταν πιέζεται να δώσει εξήγηση των πράξεών του προτού συλληφθεί: «Μη μ’ ερωτήσης τίποτε. Ηξεύρεις ό,τι ‘ξεύρεις· διότι απ’ εδώ κ’ εμπρός δεν θα προφέρω λέξιν.» Μετά την αυτοκτονία του Οθέλλου, ο Κάσσιος, πλέον υπεύθυνος, καταδικάζει τον Ιάγο να φυλακιστεί και να βασανιστεί ως τιμωρία για τα εγκλήματά του.

Σαν ένας μανιακός δολοφόνος, από αυτούς που ξέρουν να κρύβονται καλά. Από τους ανθρώπους, τους σοβαρούς και μετρημένους ανθρώπους, που βάζεις το χέρι σου, στη φωτιά για αυτούς και ύστερα, πέφτεις από τα σύννεφα!

Πρόκειται, για  έναν από τους πιο αμαρτωλούς κακούς, συχνά θεωρείται έτσι λόγω της ιδιαίτερης εμπιστοσύνης που του έχει ο Οθέλλος, που τον προδίδει, ενώ διατηρεί τη φήμη του για ειλικρίνεια και αφοσίωση.

Ο Ιάγος είναι μακιαβελιστής μηχανορράφος και χειραγωγός, μιας και συχνά αναφέρεται ως έντιμος, επιδεικνύοντας την ικανότητά του να εξαπατά άλλους χαρακτήρες, ώστε όχι μόνο να μην το υποπτευτούν, αλλά να υπολογίζουν σε αυτόν ως το πιθανότερο ειλικρινές άτομο. Αποτελεί, έναν ακριβές πορτρέτο ενός ψυχοπαθούς,  ο οποίος στερείται συνείδησης, χωρίς καμία τύψη.

Πόσοι άνθρωποι, αλήθεια, κυκλοφορούν ανάμεσά μας και μας διχάζουν κάθε φορά; Εμείς πρέπει να σωπάσουμε, να διακινδυνεύσουμε ή να επιβεβαιώσουμε την καθημερινή ζωή στην οποία ζούμε! Μέσα σε όλα αυτά, η οικογένεια, τι ρόλο παίζει; Η κοινωνία; Η παράδοση;

Υπάρχουν εκατομμύρια θεωρίες για τα κίνητρα του Ιάγου, αλλά πιστεύω ότι ο Ιάγος ήταν κάποτε ένας καλός στρατιώτης, ένας σπουδαίος άντρας για να έχει κανείς στο πλευρό του, λίγο αστείος, που αισθάνεται προδομένος, ζηλεύει το φίλο του, θέλει να ταράξει τη ζωή του, απολαμβάνει να του προκαλεί πόνο, κάνει την επιλογή να διοχετεύει όλη τη δημιουργική του ενέργεια στην καταστροφή αυτού του ανθρώπου και εθίζεται εξ’ ολοκλήρου στη δύναμη που ασκεί πάνω του.  Δεν είναι ο Διάβολος. Είναι εσύ ή εγώ, όταν αισθανόμαστε ζήλια και δεν είμαστε σε θέση να ελέγξουμε τα συναισθήματά μας.