“Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ”! (2)

Φίλοι μου / μας!

Συνεχίζουμε με την “ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ”!

-/-

β. Ο λόγος.

Ο ελληνικός λόγος “Του δε λόγου του δ’εόντος αεί γινομένων γαρ πάντων κατά τον λόγον”, υπογραμμίζει ο Ηράκλειτος. Οι Έλληνες έδωσαν στον κόσμο τον λόγο.

Ο έναρθρος, ο έντεχνος και ο φιλόσοφος λόγος ξεκινούν απ’αυτόν εδώ τον τόπο “με την  μοναδικότατη και γονιμότατη ελληνική γλώσσα”, που κατά την εύστοχη παρατήρηση του Gibbon “δίνει κορμί στις φιλοσοφικές αφαιρέσεις και ψυχή στα αντικείμενα των αισθήσεων”, ο ελληνισμός δάνεισε στις ευρωπαϊκές γλώσσες τις λέξεις και τις έννοιες των βασικών λειτουτργιών της πνευματικής ζωής. Η Ιλιάδα και η Οδύσσεια, τα ομηρικά έπη είναι ο πρώτος λόγος των Ελλήνων. Είναι “λόγος περί του γένους, περί του συνόλου” (Ι. Θεοδωρακόπουλος, Το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον του Ελληνισμού, σ. 5).

Ο λυρικός λόγος που το διαδέχεται είναι ο λόγος του μέρους, του υποκειμένου.

Τέλος ο φιλόσοφος λόγος είναι η απάντηση στο πρόβλημα της αλήθειας, του αγαθού και του ωραίου, η αρχή της επιστήμης. Είναι το σύστημα με το οποίο επιχειρεί κανείς να ερμηνεύσει τον κόσμο, τον άνθρωπο και τον εαυτό του. Τόπος γεννήσεώς του τα νησιά του Αιγαίου και η πανάρχαια κοιτίδα του ελληνισμού, η Ιωνία.

Σε λίγο στην Αθήνα, μετά την συνωμοσία του Κύλωνα, τους νόμους του Δράκοντος, την πολύ ανθρώπινη νομοθεσία του Σόλωνος και την παλινδρόμηση της τυραννίας του Πεισίστρατου έρχεται η πρώτη δημοκρατία του Κλεισθένη.

Εκείνη την ώρα ο ελληνικός λόγος κερδίζει την μεγαλύτερη κατακτησή του, την τραγωδία. Αυτή κατά τον κλασικό ορισμό του Αριστοτέλους (Περί Ποιητικής, VI, 1449B), είναι “μίμησις πράξεως σπουδαίας και τελείας, μέγεθος εχούσης, ηδυσμένω λόγω, χωρίς εκάστου των ειδών εν τοις μορίοις, δρώντων και ου δ’ απαγγελίας, δι’ ελέου και φόβου περαίνουσα την των τοιούτων παθημάτων κάθαρσιν”.

[Μίμηση σοβαρής και τέλειας πράξης, η οποία έχει αρκετό μέγεθος, με καρυκευμένο λόγο και χωριστά μέρη. Συντελείται με δράση και όχι απλήν απαγγελία και επιτυγχάνει, δια του ελέου και του φόβου που διεγείρει, την κάθαρση αυτών των φοβερών και οικτρών παθημάτων].

Την ώρα που γεννιέται η τραγωδία, στο άστυ εμπεδώνεται και επεκτείνεται η λαϊκή κυριαρχία και ο λαός αρχίζει να αποφασίζει για τα πεπρωμένα του. Είναι εκπληκτικό ότι αυτό το είδος του λόγου που άνθισε στην αρχαία Ελλάδα για ογδόντα μόνον χρόνια, ακμή που συμπίπτει με την πολιτική άνθηση της Αθήνας, εξακολουθεί με μίαν επικαιρότητα μοναδική να παίζεται σήμερα στα μεγάλα θέατρα του κόσμου. Τριανταδύο διασωζόμενες (από τις περίπου 1000) τραγωδίες του Αισχύλου, του Σοφοκλή και του Ευριπίδη, είναι, παρά τον χρόνο, τα αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας.

Η έννοια του τραγικού με τον χορό και τα πρόσωπα προβάλλει την ιδέα της “θείας δίκης” επισημαίνοντας στον άνθρωπο την ευθύνη των πράξεών του. Ο άνθρωπος αντιμετωπίζει πλέον την μοίρα του “εν ελευθερία”. Βασανίζεται ίσως συχνά και οδυνάται, αλλά είναι διάχυτη η αγάπη του στην ζωή και η πίστη του στον άνθρωπο.

Τα εκπληκτικότερα αριστουργήματα του παγκοσμίου εντέχνου λόγου γράφτηκαν στα ελληνικά. Είναι ώρα ίσως για την ανάληψη μιας διεθνούς σταυροφορίας για την διάδοση της ελληνικής γλώσσας.

γ. Η δημοκρατία.

Η δημοκρατία είναι το λαμπρό δημιούργημα του 5ου αιώνος. Η πόλις, η ισηγορία και ο λόγος αλληλένδετες έννοιες. Ο Κλεισθένης άνοιξε τον δρόμο, έφτιαξε τις προϋποθέσεις, τις αντικειμενικές προϋποθέσεις της λαϊκής κυριαρχίας. Έτσι, σε λίγο, η Αθήνα γίνεται η “της Ελλάδος παίδευσις”. Και το πολίτευμά της “δια το μη ες ολίγους, αλλ’ ες πλείονας οικείν δημοκρατία κέκληται”. Δυόμιση χιλιάδες χρόνια μετά, ο κόσμος, οι επιστήμες του, η πρόοδός του, δεν έχουν επινοήσει καλύτερο πολίτευμα απ’ την δημοκρατία και σε πολλές περιοχές της γης είναι ακόμη απαγορευμένο αγαθό.

Η κριτική και η πολιτική σκέψη, κατακτήσεις της δημοκρατίας, η ελευθερία και ο διάλογος, πολύτιμα εργαλεία της, είναι εγγυήσεις για την ευτυχία  του κόσμου, του αυριανού κόσμου.

“ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ”!

ΜΕΙΝΕΤΕ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΕΝΟΙ!

“ΕΛΛΗΝΑΣ“

-/-